________________
समयार्थबोधिनी टोका प्र.श्र. अ. ६ उ.१ भगवतो महावीरस्य गुणवर्णनम् ५११
-
-
__ आन्वयार्थ:-(सद्दाण) शब्दानां मध्ये (घ) यथा (यणिय) स्तनितं-मेघगर्जनम् (अणुत्तरे) अनुत्तरं-प्रधानं भवति (4) इय यथाषा (ताराणं) ताराणां-नक्षत्राणां मध्ये (चंदो महाणु भावे) चन्द्रो महानु मायः-महातेजस्वी अस्ति, तथा-(गंधेसु चदणं सेटमाहु) गन्धेषु-गन्धवत्सु द्रव्येषु चन्दनं-गोशीर्षकाख्यं मलयजं या श्रेष्ठं-प्रधानमाहुः-कथयन्ति (एवं) एवं तथैव (मुणीणं) मुतीनां-महर्षीणां मध्ये (अपडिन्नमा) असतिज्ञ-प्रतिज्ञारहितं महावीर श्रेष्ठ माहुः-कथनयन्तीति ॥१९॥
टीका-'सदाण' शब्दानाम्-वीणामृदङ्गशतूर्यादिननितानां मध्ये 'थणियं व स्तनितमित्र-यथा मेघगर्जनम् 'अणु तरे' अनुत्तरं-श्रेष्ट नास्ति उत्तर:-प्रधानो यस्मात् तदनुत्तरम् 'उ' तु-पुनः 'इच'-यथा-'ताराण' ताराणां मध्ये चन्दन का गन्ध श्रेष्ठ है 'एवं-एवम्' इसी प्रकार 'मुणीणं-मुनीनां' मुनियों में 'अपडिन्नमाहु-अप्रतिज्ञमाहु.' कामना से रहित ऐसे भगवान महावीरस्वामी को श्रेष्ठ कहते हैं ॥१९॥
अन्वयार्थ-जैसे समस्त शब्दों में मेघगर्जन प्रधान है, जैसे नक्षत्रों में महान् अनुभाव-प्रकाशवाला चन्द्रमा प्रधान है, जैसे समस्त गंधवाले पदार्थों में चन्दन-गोशीर्ष या मलयज प्रधान है, ऐसा सभी कहते हैं, उसी प्रकार मुनियों में अप्रतिज्ञ महावीर को बुद्धिमान् लोक सर्वश्रेष्ठ कहते हैं अथात् महावीरस्वामी कभी प्रतिज्ञा नहीं करते थे' साधुको प्रतिज्ञा करने का आचारांग में मना की है ॥१९॥
टीकार्थ-वीणा, मृदंग, शंख, तुरही आदि वाद्यों के शब्दों में मेघों की गर्जना का शब्द अनु तर कहलाता है, जैसे समस्त ताराओं
अन्य श्रेष्ठ छ 'एव-एवम्' मे प्रमाणे 'मुणीणं-मुनीनां' भुनियामा 'अपडिव न्नमाहु-अप्रतिज्ञामाहुः' मना २डित या भगवान् महावीर स्वामी ने શ્રેણકહેવામાં આવે છે. જે ૧૯
- સત્રાર્થ-જેમ સમસ્ત શબ્દમાં મેઘગર્જનાને ઉત્તમ માનવામાં આવે છે. જેમ નક્ષત્રોમાં મહાનુભાવ પ્રકાશવાળા ચન્દ્રમાને સર્વોત્તમ માનવામાં આવે છે, જેમ સમસ્ત સુગન્ધયુક્ત દ્રવ્યોમાં ચન્દન (શીર્ષ) અથવા મલયજ (મલય પર્વતમાં ઉત્પન્ન થતા ચન્દન) ને શ્રેષ્ઠ ગણવામાં આવે છે, એજ પ્રમાણે સમસ્ત મુનિએમાં અપ્રતિજ્ઞ મહાવીરને સર્વશ્રેષ્ઠ ગણવામાં આવે છે, એટલે કે મહાવીર પ્રભુ કદી પ્રતિજ્ઞા કરતા નહીં, આચારાંગમાં સાધુને પ્રતિજ્ઞા કરવાને નિષેધ કરવામાં આવેલ છે. ૧લા
शाम पीए, भृह, शम, माहि पाधाना सवारी २i મેઘાની ગર્જનાના અવાજને શ્રેષ્ઠ ગણવામાં આવે છે, જેમ સમસ્ત તારાઓ,
શ્રી સૂત્ર કતાંગ સૂત્ર : ૨
