________________
પુર
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
-
टीका - (से) सः - असौ भगवान् महावीरः चतुस्त्रिंशदतिशययुक्तः, पञ्चत्रिं शद्वाणीगुणसम्पन्नः (खेयन्नए) खेदज्ञः खेदं - संसारोदरविवरवर्तिजीवानां कर्मविपाकजनितं चतुर्गतिभ्रमणलक्षणं दुःखं जानातीति खेदज्ञः, दुःखनिराकरणसमर्थोप देशदानात् । अथवा - ( खेयन्नए) क्षेत्रज्ञः क्षेत्रं सकलकर्मणामुत्पादनस्थानं जनातीति क्षेत्रज्ञः यद्वा क्षेत्रमाकाशं तद्जानातीति क्षेत्रज्ञः, लोकालोकस्वरूपपरिज्ञानवान् तथा - (कुसले) कुशल :- प्राणिनां दुःखकारण कर्मणोऽपनयने उपदेशदानादिना दक्षः । यद्वा - कौ - आत्मरूपपृथिव्यां शेते तिष्ठति प्रादुर्भवतीति कुश:भवस्थकेवली अवस्था में चक्षु के पथ में स्थित भगवान् के श्रुतचारित्र धर्म को समझो और भगवान के धैर्य को सम्यक प्रकार से कुशाग्र बुद्धि से विचारो ॥ ३ ॥
टीकार्थ- चौतीस अतिशयों से सम्पन्न एवं वाणी के पैंतीस गुणों से विभूषित वह भगवान् महावीर खेदज्ञ थे, अर्थात् संसार में भ्रमण करने वाले जीवों को कर्मविपाक से उत्पन्न होनेवाले एवं चार गतियों में भ्रमण रूप दुःख को जाननेवाले थे । उस दुःख को दूर करने में समर्थ उपदेश दिया है, अतएव वे उसके ज्ञाता थे। अथवा 'खेयनए' का अर्थ है क्षेत्रज्ञ अर्थात् सम्पूर्ण कर्मों के उत्पाद स्थान को जाननेवाले थे । अथवा क्षेत्र आकाश को जाननेवाले थे अर्थात् उन्होंने लोक और आलोक के स्वरूप को जाना था । भगवान् कुशल थे अर्थात् प्राणियों को दुःख पहुँचानेवाले कर्मों का निवारण करनेवाला उपदेश देने में दक्ष थे अथवा भग
દૃષ્ટિ સમક્ષ પ્રત્યક્ષ વિદ્યમાન મઠ્ઠાવીર પ્રભુના શ્રુતચારિત્ર રૂપ ધર્મને ખરાખર સમજી લે અને તેમના ધૈયગુણુના સારી રીતે કુશાગ્રબુદ્ધિથી વિચાર કરો. llll
ટીકા ચાત્રીશ અતિશયેથી અને વાણીના પત્રીશ ગુણેથી સ'પન્ન એવા તે મહાવીર પ્રભુ ‘ખેદન' હતા. એટલે કે સ'સારમાં ભ્રમણ કરનારા જીવેાને કમ વિપાકને લીધે ભોગવવા પડતાં દુઃખાના તથા ચાર ગતિમાં ભ્રમણુ કરતાં કરતાં સહન કરવા પડતાં દુઃખાના જાણકાર હતા તેમણે તે દુઃખને દૂર કરવાના માર્ગ બતાવ્યા છે. સંસારના દુ:ખાનુ કારણુ તથા તે દુઃખને દૂર કરવાના ઉપાય તેએ જાણતા હતા, તેથી જ તેમને ખેદજ્ઞ' કહ્યા છે. अथवा 'खेयन्नए' नो अर्थ क्षेत्रज्ञ य थाय छे. तेथे। सघणां उर्भाना उत्पाद સ્થાનને જાણનારા હતા. અથવા તેએ ક્ષેત્રને જાણનારા હતા એટલે કે લેક અને અલાકના સ્વરૂપના જાકાર હતા. તેઓ કુશલ હતા, એટલે કે પ્રાણીઓને દુ:ખ દેનારા કર્મોનુ નિવારણુ કરનારા ઉપદેશ દેવામાં દક્ષ (નિપુણુ) હતા,
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૨
