________________
समयार्थयोधिनी टीका प्र.श्रु. अ.५ उ. १ नारकीयवेदनानिरूपणम् ३४१ काले 'घातमुवेति' घातमुपैति-हन्यन्ते माणिनः स्वकृतकर्मविपाकेन यस्मिन् स घातो नरका, तथाविधं नरकमुपैति प्राप्नोति इत्यर्थः । 'णिहो णिसं गच्छइ' न्य-अध. रतात 'णिसं' निशाम् अन्धकारं गच्छति, तथा-स्वकीयपापकर्मणा, 'अहोसिरं कटुं' अधःशिरः कृत्वा 'दुग्ग' दुर्गम्-विषमं यातनास्थानम्-'उवेई' उपैति अधिगच्छति । अध शिरा नरके पतति, क्रूरभावेन माणिनां वधकारी पुरुष इति॥५॥ मूलम्-हेण छिदह भिंदह णं देहेति सँदे सुर्णिता परहम्मियाणं।
ते"नारंगाओ भयभिन्नसन्ना खंति कन्नौमदिसंबयामोद। छाया-- हत छिन्त मिन्त दहत इति शब्दान श्रुत्वा परमाऽधार्मिकाणाम् ।
ते नारका भयभिन्नसंज्ञाः कांक्षन्ति का नाम दिशं व्रजामः॥६॥ अन्त काल में घात अर्थात् नरक को प्राप्त होता है। जहां अपने किये कर्म के फलस्वरूप जीव मारे जाते हैं वह स्थान नरक भी घात कह लाता है। वह क्रूर भाव से जीववध करनेवाला पुरुष अधो दिशामें अन्धकार को प्राप्त होता है, नीचा मस्तक करके विषम यातना के स्थान नरक में उत्पन्न होता है । ५॥ __शब्दार्थ-'परहम्मियाण-परमाधार्मिकाणाम्' परमाधार्मिकों का 'हण-हत' मारो छिंदह-छिन्त' छेदन करो मिंदह-मिन्त' भेदन करो 'दह-दहत' जलामी 'इति-इति' इस प्रकार का 'सद्दे-शब्दान्' शब्दों को 'सुणित्ता-श्रुत्वा' सुनकर 'भयभिन्नसन्ना-भयभिन्न संज्ञाः' भय से संज्ञा જ જાય છે. જેમના અંતઃકરણમાં કદાપિ શાનિત તો હતી જ નથી, જેમનાં અંતઃકરણમાં સદા કોધાગ્નિ ભભૂકતે જ રહે છે, જેઓ રાગદ્વેષથી સદા યુક્ત રહે છે, એવા જ મનુષ્યભવનું આયુષ્ય પૂરું કરીને નરકમાં જ જાય છે. નિર્દયતા પૂર્વક જીવહિંસા કરનારા પુરૂષોને અદિશામાં રહેલા અંધ. કારમય નરકમાં ઉત્પન્ન થવું પડે છે. તેમને નીચી મૂંડીએ વિષમ યાતનાસ્થાન રૂપ નરકમાં ઉત્પન્ન થવું પડે છે. એવી કોઈ પણ તાકાત નથી કે જે તેમને ત્યાં ઉત્પન્ન થતાં અટકાવી શકે. પા
નારકમાં નારકી જીવોને કેવાં દુઃખો વેઠવા પડે છે, તે સૂત્રકાર પ્રકટ કરે છે
श६-'परहम्मियाण-परमाधार्मिकाणाम्' ५२मायामिन 'हण-हत' भा। 'छिंदह-छिन्त' छेहन ४२। 'भिंदह-भिन्त' लेहन ४३। 'दह-दहत' माजी इति-इति' मा प्रमाणेन। 'सद्दे-शब्दान्' शोने 'सुणित्ता-श्रुत्वा' साणीने 'भयभिन्नसन्ता- भयभिन्नसंज्ञाः' लयथा रेसानी सज्ञा नाश पामी छ.या
શ્રી સૂત્ર કતાંગ સૂત્ર : ૨
