________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. ५ उ.१ नारकीयवेदनानिरूपणम् ३३९ मूलम्-पागभि पाणेबेहुणतिवाति अनिवते घातमुवेति बाले।
णिहोणिसं गच्छंइ अंतकाले, अहो सिरंक उवेइ दंग्ग।५। छाया-मागल्मी माणानां बहूनामतिपाती अनितो घातमुपैति बालः ।
न्यग् निशां गच्छत्यन्तकाले अधः शिरः कृत्वोपैति दुर्गम् ।।५।। अन्वयार्थः-(पागन्मि) पागल्भी पापकर्मणि धृपः (बहूणं पाणे तिवाति) बहूनां प्राणानामतिपाती अनेकजीवविराधकः (अनिव्वते) अनिर्वृतः सदेव क्रोधा. ग्निना दह्यमानः एतादृशः (बाले) बालोऽज्ञानी (अंतकाले) अन्तकाले मरणसमये उपदेश बचनों की किंचित् भी शिक्षा नहीं लेते उन्हें नहीं सुनते, वे नरक में पडते हैं ॥४॥
शब्दार्थ-'पागभि-प्रागल्भी' जो पुरुष पाप करने में धृष्ट है 'बहूणं पाणेतिवाति-बहूनां प्राणानामतिपाती' बहुत प्राणियों का घात करता है 'अनिघते-अनिर्वतः' और जो सदैव क्रोधाग्नि से जलता रहता है 'बाले-पाल.' ऐसा अज्ञानी 'अंतकाले-अन्तकाले' मरणकाल में 'णिहो-न्य' नीचे 'णिसं-निशाम्' अन्धकार में 'गच्छइ-गच्छति' जाता है 'अहो सिरं कटु-अधः शिरः कृत्वा' वह नीचे मस्तक करके 'दुग्गं-दुर्गम्' कठिन यातनास्थान को 'उवेइ-उपैति' प्राप्त करता है।॥५॥
अन्वयार्थ--जो जीव पापकर्म में धृष्ट है, बहुत प्राणियों का घातक है, सदैव क्रोधाग्नि से जलता रहता है, ऐसा अज्ञानी जीव मृत्यु के કરતા નથી, તેને સાંભળવાનું પણ જેમને ગમતું નથી, એવાં છે નરકમાં ગમન કરે છે. કે ૪ છે
Aver-'पागभी-प्रागल्भी' के ५३ष। ५५ ४२वाम ध्रुष्टताणा हाय छ, 'बहूणं पाणेतिवाति-बहूनां प्राणानामतिपाती' ! प्राणियोने। पात ७२ . 'अनिव्वते-अनिवृतः' मने ५३५ी मिथी मेशi मत २४ छ. 'वाले-बालः' मेवो मज्ञानी ७५. 'अंतकाले-अन्तकाले' भ२५ समये 'णिहो-न्यक्' नीथे 'णिसं-निशाम्' अधारमा ‘गच्छइ-गच्छति' नय . 'अहो सिर कद-अधः शिरः कृत्वा' ते नायु भरत शत 'दुरगं-दुर्गम्' ३४१५ मेर २यानने 'उवेइ-उपैति' प्रत ३३ 2. ॥५॥
સૂત્રાર્થ-જે જીવ પાપકર્મોમાં ધૃષ્ટ છે-પાપકર્મો કરતા જે લજવાતા નથી, જેઓ અનેક જીવોને ઘાત કર્યા કરે છે, જેમનું હૃદય કોધાગ્નિથી સદા બન્યા કરતું હોય છે, એવા અજ્ઞાની મનુષ્યો આ મનુષ્ય ભવનું આયુષ્ય
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૨
