________________
समयार्थ बोधिनी टोका प्र. श्रु अ. १ उ. २ क्रियावादिनांकर्म चिन्ताराहि त्यम् ३२५ सूत्रकृतैव गाथापूर्वार्द्धन साक्षादेव प्रतिपादितम् । शेषम् ईर्यापथ-- स्वप्ना न्तिकरूपं भेदद्वयं 'च' शब्देन संग्रहीतम् । तथाहि- ईरणम् ईय= गमनम् तत्सम्बन्धोपन्था ईर्यापथः । पथिगच्छतोऽनाभोगेन यत् प्राण्युपमर्दनं भवति तेन कर्मापचयो न भवति । तत्र 'एनं हन्मि' 'इत्याकारक मानसिकव्यापारस्याभावात, इतीर्यापथनामक स्तृतीयो भेदः । तथा स्वप्नान्तिकम-स्वप्ने प्राणिनो यत् छेदनभेदनादिकं क्रियते तदपि न कर्मवन्धाय भवति, तत्र कायिकव्यापारस्याभावात् । यथा कश्चित् स्वमे भोजनं कुर्वनपि न वस्तुत स्तृप्तिमासादयति तथा स्वप्ने कृतं हिंसादिकं कर्म न बन्धजनकं भवति । शरीरव्यापारस्याभावादेव नहि स्वमप्राप्तराज्यभिक्षाभ्यां भवति कोऽपि लाभो
ने गाथा के पूर्वार्द्ध में साक्षात् कह दिये हैं । शेष दो प्रकार ईर्यापथ और स्वप्नान्तिक 'च' शब्द से संगृहीत किये गये हैं। इरण का अर्थ है गमन गमन के पथ को ईर्यापथ कहते हैं। पथ पर चलते उपयोग के बिना ही प्राणियों की जो हिंसा होती है उससेभी कर्मका उपचय नहीं होता है कायोंकी वहाँ 'इस प्राणी का घातकरूँ । ऐसे मानसिकव्यापार का अभाव है यह ईर्यापथ नामक तीसरा भेद है। [३]
चौथा है स्वप्नान्तिक । इसका अर्थ यह है कि स्वप्न में प्राणी का जो छेदन भेदनकिया जाता है उससे भी कमका बन्ध नहीं होता क्योंकि वहां कायिकव्यापार का अभाव है। जैसे स्वप्न में भोजन करने वाला तृप्ति प्रास नहीं करता है-धापता नहीं है, उसी प्रकार स्वम में किया हुआ हिंसा आदि कम बन्धन का कारण नहीं होता है क्योंकि वहां काया के व्यापार का अभाव होता है। स्वम में राज्य मिलने से या मिक्षा मिलने से कोई
પરિપચિત અને અવિપચિત નામના બે પ્રકારે તે સૂત્રકારે ગાથાના પૂર્વાર્ધમાં પ્રકટ કરી દીધાં છે બાકીના બે પ્રકાર ઈર્યાપથ અને સ્વપ્નાન્તિક “ચ” પત્ર દ્વારાં ગ્રહણ કરાયા छे. 'ईरण' मा पहने। मथ गमन थाय छे. २स्ता ५२ यासती व उपयोग विना જ જીવેની જે હિંસા થઈ જાય છે, તેના દ્વારા પણ કમને ઉપચય થતું નથી, કારણ કે
આ જીવને વધ કરું આ પ્રકારના મનોયોગને ત્યાં અભાવ રહે છે આ ઈર્યાપથ ” નામને ત્રીજો પ્રકાર છે (૩) હવે સ્વપ્નાન્તિક નામને ચેથા ભેદનું નિરૂપણ કરવામાં આવે છે સ્વમમાં જીવેનું જે છેદન ભેદન કરવામાં આવે છે તેના દ્વારા પણ કમને બન્ય થતું નથી, કારણ કે ત્યાં કાયિક વ્યાપારનો અભાવ રહે છે જેવી રીતે સ્વમમાં ભજન કરનાર તૃપ્તિ પામી શકતા નથી તેનું પેટ તે ખાલી જ રહે છે એજ પ્રમાણે સ્વમમાં કરાયેલ હિંસા
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૧
