________________
२५६
आचारागसूत्रे भोगामिषगृद्धानां भोगस्याधिगमेऽनधिगमेऽपि महादुःखमेवेत्युपदिशति'एयं पस्स' इत्यादि।
मूलम्-एयं पस्स मुणी, महब्भयं नाइवाइज कंचणं, एस वीरे पसंसिए, जे न निविजइ आयाणाए न मे देइ न कुप्पिज्जा, थोवं लद्धं न खिसए, पडिसहिओ परिणमिजा, एयं मोणं समणुवासिज्जासि-त्तिबेमि ॥ सू० ४ ॥
छाया-एतत्पश्य मुने ! महद्भयं नातिपातयेत् कञ्चन एष वीरः प्रशंसितः यो न निविद्येत आदानाय न मे ददाति न कुप्येत् , स्तोकं लब्ध्वा न निन्देत् , प्रतिषिद्धः परिणमेत् , एतन्मौनं समनुवासयेः, ॥ इति ब्रवीति ॥ मू० ४ ॥
टीका-' एत'-दित्यादि । हे मुने ! हे अनगार ! एतत् कामभोगासेवनं, महद्भयं भयजनकतया महादुःखरूपम् , मरणकारणत्वेन दुःखे महत्त्वम् , पश्य= सर्वथा दुःखजनकं जानीहि । उक्तञ्चठीक नहीं; कारण कि-न मालूम कालका ग्रास हो कब जाना पडे। मृत्यु का जबर्दस्त भय प्रमादी प्रत्येक प्राणी को लगा ही रहता है। काल बाजे बजाता तो आता नहीं है कि जिससे उससे सचेत हो जाय । यह तो विना विचार करनेवाले प्रत्येक जीवात्मा को अपने पंजे में फँसा लेता है। अतः संसारदशा भयवाली है और यहां पर निर्भयदशा रूप सुख का अंश मात्र भी प्राप्त होना सर्वथा असंभव है; अतः अव्याबाध सुख ही वास्तविक सुख है। इसकी प्राप्ति संयमाराधन से ही जीवों को होती है। ऐसा विचार कर संयमी मुनि को संयमभाव में कभी भी प्रमत्तदशायुक्त नहीं होना चाहिये ॥सू० ३॥ ખબર નથી કે કાળને પ્રાસ બની ક્યારે જાવું પડે. આ પ્રકારે મૃત્યુને ભય પ્રમાદી પ્રત્યેક પ્રાણીને લાગેલે જ રહે છે. કાળ વાજુ વગાડતે તે આવતે જ નથી કે જેનાથી પ્રાણું ચેતી જાય, એ તે વિચાર નહિ કરવાવાળા પ્રત્યેક જીવાત્માને પિતાના પંજામાં ફસાવે છે. માટે સંસારદશા ભયવાળી છે, અને આ ઠેકાણે નિર્ભયદશારૂપ સુખને અંશમાત્ર પણ પ્રાપ્ત થ સર્વથા અસંભવ છે. માટે અવ્યાબાધસુખ જ વાસ્તવિક સુખ છે. તેની પ્રાપ્તિ સંયમારાધનથી જ જીને થાય છે. એ વિચાર કરી સંયમી મુનીએ સંયમભાવમાં કઈ વખત પણ પ્રમત્તદશાયુક્ત થવું જોઈએ નહિ. આ સૂ૦ ૩ !
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨
