________________
अध्य० २. उ.१
७३
मूलभू-इच्चेवं समुठिए अहोविहाराए, अंतरं च खल्लु इमं संपेहाए धीरे मुहत्तमवि णो पमायए वओ अच्चति जोव्वणं वा ॥सू० ४॥
छाया—इत्येवं समुत्थितः अहोविहाराय अन्तरं च खल्लु इमं संप्रेक्ष्य धीरो मुहूर्तमपि नो प्रमादयेत् , क्योऽत्येति यौवनं वा ॥ मू० ४ ॥ कर धीर वीर पुरुष का कर्तव्य है कि वह एक क्षण भी प्रमाद न करेइसी बातकी पुष्टि करते हुए सूत्रकार कहते हैं__ "इचेव समुट्टिए' इत्यादि-यौवन अवस्था में पुत्र-मित्रादिकों में आसक्त बना हुआ यह प्राणी सावद्य व्यापार में लवलीन रहता है और जब वृद्धावस्था आती है तब वह उन सकल कार्यों के वेदने में असमर्थ हो जाता है, ऐसा विचार कर संयम पालन करने के लिये उद्युक्त हुआ संयमी मुनि संयम को पालन करने के इस अवसर का अच्छी तरह विचार कर एक मुहर्त भी प्रमाद न करे, क्यों कि आयु और यौवन दोनों बीत रहे है।
सूत्र में “इत्येवं" यह शब्द पूर्वोक्त कथन की पुष्टि करता है, अर्थात्जब यह बात प्रमाणित हो चुकी कि यौवन अवस्था में पुत्र मित्र कलत्रादिकों में आसक्त बना हुआ प्राणी सावद्यकार्यों के करने में लवलीन होता है परन्तु वही प्राणी जब वृद्धावस्था आती है तब उन समस्त कार्यों के करने में अपने को सर्वथा असमर्थ पाता है, जब यह हालत है કર્તવ્ય છે કે તે એક ક્ષણ પણ પ્રમાદ ન કરે. આ વાતની પુષ્ટિ કરવા સૂત્રકાર કહે છે કે—
___“इच्चेव समुहिए " इत्यादि, यौवन अवस्थामा पुत्र-भित्राभि भासत બનીને આ પ્રાણી સાવધ વ્યાપારમાં લવલીન રહે છે અને જ્યારે વૃદ્ધાવસ્થા આવે છે ત્યારે તે એ બધા કાર્યોને કરવામાં અશક્ત બની જાય છે, એવો વિચાર કરી સંયમ પાલન કરવા માટે ઉઘુક્ત થઈને સંયમ મુનિ સંયમનું પાલન કરવાને આ અવસરને સારી રીતે વિચાર કરી એક ક્ષણને પણ પ્રમાદ ન કરે, કારણ કે આયુષ્ય અને યૌવન બને વીતી જાય છે.
सूत्रमा “ इत्येव" 20 A७४ पूर्वात प्रथननी पुष्टि अरे छ. अर्थात् न्यारे આ વાત પ્રમાણભૂત બની ચૂકી છે કે યૌવન અવસ્થામાં પુત્ર મિત્ર કલત્રાદિકોમાં આસક્ત બનેલ પ્રાણ સાવધ વ્યાપાર કરવામાં લવલીન થાય છે. પરંતુ તે પ્રાણ જ્યારે વૃદ્ધાવસ્થા આવે છે ત્યારે આ બધા કાર્યો કરવામાં પોતાને સર્વથા અસ
१०
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨
