________________
आचारचिन्तामणि-टीका अवतरणा व्यवहारनयः
तत्राचारागस्य द्वादशाङ्गेषु प्राथम्यम् , चरणकरणयोर्मोक्षोपायतयाऽस्याङ्गस्य मोक्षकारणावबोधकतयैतद्बोधितार्थावस्थितस्येतरागाध्ययनयोग्यतालाभाच्च प्राधान्यात् ।
किञ्च-एतत्सूत्राध्ययनेन क्षान्त्यादिश्वरणकरणरूपो वा श्रमणानां धर्मः सुविदितो भवति, आचार्यादिपदप्राप्तिकारणभूतानां स्वसमयादिपरिज्ञानादीनां सर्वेषां धर्माणामाचारधारित्वमेव प्रधानमस्ति, तेन प्रत्प्रतिपादकस्यास्यायमस्य प्रथमानत्वं सिद्धम् ।
आचारशब्देन चात्र पञ्चविधो ज्ञानचारादिगुह्यते । तत्पतिपादकमङ्गमाचाराङ्गम् , अस्येदमादिसूत्रम्
'सुयं मे' इत्यादि । बारह अंगों में आचाराङ्ग पहला अंग है, क्यों कि चरण और करण मोक्ष के उपाय हैं, अतः यह अङ्ग भी मोक्ष का कारण है, आचाराङ्ग सूत्र में निरूपित अर्थका अनुष्ठान करने वाला दूसरे अङ्गोके अध्ययन की योग्यता प्राप्त करता है। इस कारण यह अङ्ग प्रधान है।
दूसरी बात यह है कि इस अङ्गके अध्ययन से क्षणा आदि, अथवा चरण-करणरूप श्रमणधर्मका सम्यक् प्रकार से ज्ञान होता है। आचार्य आदि पदों की प्राप्ति के कारणभूत स्वसमय का परिज्ञान आदि समस्त धर्मों में आचारधारित्व (संयम पालन ) ही प्रधान है, अत एव आचार का प्रतिपादक आगम ही पहला अङ्ग होना चाहिए, यह सिद्ध है ।
यहाँ 'आचर' शब्द से ज्ञानाचार आदि पांच प्रकार का आचार समझना चाहिए । उसका प्रतिपादन करने वाला अङ्ग 'आचाराङ्ग' कहलाता है । इस आचारङ्ग सूत्र का पहला सूत्र यह है
'सुयं मे ' इत्यादि। બાર અંગમાં અચારાંગ પહેલું અંગ છે, કેમકે ચરણ અને કરણ મોક્ષ ઉપાય છે, તેથી આ અંગે પણ મોક્ષનું કારણ છે.
આચારાંગ સૂત્રમાં નિરૂપિત અર્થનું અનુષ્ઠાન કરનારા બીજા અંગેના અધ્યયનની યોગ્યતા પ્રાપ્ત કરે છે, તે કારણથી આ અંગે પ્રધાન છે.
બીજી વાત એ છે કે આ અંગના અધ્યયનથી ક્ષમા આદિ, અથવા ચરણકરણરુપ શ્રમણ-ધર્મનું સમ્યક્ પ્રકારે જ્ઞાન થાય છે. આચાર્ય આદિ પદની પ્રાપ્તિના કારણભૂત સ્વસમયનું પરિજ્ઞાન આદિ સમસ્ત ધર્મોમાં આચારધારિત્વ (સંયમપાલન)જ પ્રધાન છે. એ માટે આચારનું પ્રતિપાદન કરનાર આગમ જ પહેલું અંગ હોવું
मे, से सिद्ध छे.
महिआचार' शथी ज्ञानाच्या माहि पांय प्राश्नी माया२ समन्व। नसे. तेनु प्रतिपादन ४२वावाणु 'आचाराङ्ग' ४उपाय छे. २मा 'आचाराङ्ग' સૂત્રનું પહેલું સૂત્ર આ છે –
‘सुयं मे' त्यादि.
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૧
