________________
२४०
હતુતિચતુર્વિશતિકા [२० श्रीमुनिसुनत५८-भाभ__ 'भवतः' शा विविध माथी मत मा ५५ तेमका त्या२ पछीi ay पधो ५ સમવૃત્તમાંના સત્તર અક્ષરવાળા નટક નામના વૃત્તમાં રચાયેલાં છે. આ વૃત્તને અવિતથ તેમજ કેલિક એવાં નામથી પણ ઓળખાવવામાં આવે છે. આ વૃત્તનું લક્ષણ એ છે કે
"यदि भवती नजौ भजजला गुरुर्नर्कुटकं । . . मुनिगुहकार्णवैः कृतयतिं वद कोकिलकम् ॥"
અર્થાત્ આ વૃત્તમાં ન, જ, ભ, જ અને જ એમ પાંચ ગણે છે અને છેવટના બે અક્ષરે અનુક્રમે હસ્વ અને દીર્ઘ છે. વળી સાતમે અક્ષરે તેમજ સત્તરમે અક્ષરે વિશ્રામ-સ્થાન યાને યતિ છે. આ વાતના ઉપર વિશેષ પ્રકાશ પડે તેટલા માટે આ પદ્યનું પ્રથમ ચરણ વિચારીએ.
सव
म | व ताज् ज | न
नि
मु
ता व नतः
ज
भ
ज
ज
ल ग
जिनसमुदायप्रणामः
प्रणमत तं जिनव्रजमपारविसारिरजो
दलकमलानना महिमधाम भयासमरुक् । यमतितरां सुरेन्द्रवरयोषिदिलामिलनो
दलकमला ननाम हिमधामभया समरुक् ॥ ७८ ॥
टीका
प्रणमतेति । 'प्रणमत ' नमत । 'तम् ।। 'जिनवज ' अर्हत्सन्दोहम् । अपारविसारिरजोदलकमलानना ' अपाराणि-अपर्यन्तानि विसारीणि-प्रसरणशीलानि रजोदलानि यस्य तदू अपारविसारिरजोदलं तच्च तत् कमलं च तद्वत् आननं-मुखं यस्याः सा । 'महिमधाम' महत्त्वस्य स्थानम् । 'भयासं ' भयमस्यति यस्तम् । अरुक् । नीरोगः। 'यम् ।। ' अतितरां' अत्यर्थम् । 'सुरेन्द्रवरयोषित् ' सुरेन्द्रस्य वरा-प्रधानभूता योषित्-अङ्गना शची। ' इलामिलनोदलकमला ' इलामिलनेन-क्षितिघट्टनेन उद्गतः अलकेषु-कुरलेषु मलो-रजो यस्याः सा । 'ननाम ' प्रणतवती । ' हिमधामभया' हिमधामा-मृगाङ्कस्तस्य भया-दीप्त्या । 'समरुक् ' सस्वरचिः। सं जिनवजं प्रणमत यं सुरेन्द्रवरयोषित् ननामेति योगः ॥७८ ॥
