________________
આત્મસ્મૃતિની પગથારે
ગીતાર્થ ગુરુ સાધકના હૃદયમાં સાધનાનું લક્ષ્ય પ્રતિષ્ઠિત કરી નિશ્ચયનું રોપણ કરે છે. રાગ, દ્વેષ અને અહંકારની શિથિલતા આ ધર્મનું લક્ષ્ય છે.
લક્ષ્ય નિશ્ચિત થયા પછીની સાધકની સાધના ઘણા ભાગે સમ્યક્ હોઈ શકે. કારણ કે સાધનાનું - પ્રભુએ કહેલ ક્રિયામાર્ગનું આચરણ એ કરતો જશે અને જોડે જોડે જોતો જશે કે પોતાના રાગ, દ્વેષ અને અહંકારમાં શિથિલતા આવી કે કેમ.
બની શકે કે પોતા માટેનું પોતાનું આ નિરીક્ષણ એટલું તીક્ષ્ણ ન હોય કે જેટલું એ હોવું જોઈએ અને તો, રાગાદિની શિથિલતા એટલી ન થઈ હોય તો પણ એ થઈ છે એમ માની લેવાય. સાધના જગતમાં આ ઓવર એસ્ટિમેશન – અધિમૂલ્યન બહુ જ ખતરનાક છે.
એ માટે સાધક સદ્ગુરુને જ પૂછશે કે સાહેબજી, મારી સાધના બરોબર ચાલે છે ?
તો, નિશ્ચયદૃષ્ટિ હૃદયમાં આવી અને હવે વ્યવહારમાર્ગનું પાલન થાય છે તો આ નિશ્ચય-વ્યવહારનું દ્વન્દ્વ ભવપાર ચોક્કસ ઉતારશે.
હવે સાધકને માત્ર સંખ્યામાં સંતોષ નહિ આવે. મેં પાંચસો સામાયિક કર્યા એ ગણિત હવે એનું નહિ હોય, સમભાવ મારામાં કેટલો આવ્યો એ જ તે જોશે.
પૂ. આનંદઘનજી મહારાજનું સટીક વચન યાદ આવે : ‘આતમજ્ઞાની શ્રમણ કહાવે...' મહોપાધ્યાય શ્રી યશોવિજય મહારાજનું પણ એવું એક વચન યાદ આવે :
લિંગ-વેષ-કિરિયાકું સબહિ, દેખે લોક તમાસી હો; ચિન્મૂરતિ ચેતન ગુન ચિન્હ, સાચો સોઉ સંન્યાસી હો.
૯. ગુર્જર સાહિત્ય સંગ્રહ, ભા. ૧ પૃ. ૧૭૫, પદ-૩૯.
સાધનાપથ
૮૧
