________________
આત્મસ્મૃતિની પગથારે નાવ આસાનીથી સરકી રહી છે. અચાનક પાછળથી આવતી એક નાવની જોરદાર ટક્કર લીચિની નાવને લાગી. એક ક્ષણ એકશન સામે રીએકશન. ઊભરી આવ્યું : “હું ધ્યાનમાં છું, મને આજુબાજુની નાવનો
ખ્યાલ ન હોય. પણ જેની નાવ ભટકાણી આ નાવ સાથે, એની આંખોય બંધ હશે ? પળભર ક્રોધથી ભીતર છવાઈ ગયું.”
તરત આંખો ખોલી. જોઈને તરત તેઓ હસી પડ્યા. જે નાવની ટક્કર લાગેલી એ નાવ ખલાસી વગરની હતી. કિનારે લાંગરાયેલી હશે નાવ. અને પવનમાં દોરડું છૂટી જતાં વહી નીકળેલી. મોટી નૌકા હોઈ જોરથી એની ટક્કર લાગી ગયેલી.
લીચિ હસ્યા : ખાલી નાવ છે આ તો ! પણ પછી ઊંડા ઊતરાયું : આ જ નાવમાં નાવિક બેઠેલ હોત તો પોતાને કેટલો ગુસ્સો ચડત ! અને નાવિક નથી તો ગુસ્સો ન આવ્યો.
ઘટના બન્ને પરિસ્થિતિમાં સમાન હોય તો પણ એક પરિસ્થિતિમાં ગુસ્સો ચડે તો ત્યાં દોષ પરિસ્થિતિ પર ઢોળી શકાય કે પોતાની ખોટી વિચારણા પર. પોતાની ભીતર છવાઈને રહેલ જીવષ જ ખરેખર ગુનેગાર નથી ?
એ પછી લીચિએ “ખાલી નાવ’ શબ્દ પ્રયોગનો જ ઉપયોગ કર્યો તે અદ્ભુત છે. ક્યારેક કોક વ્યક્તિ ગુસ્સામાં જેમ તેમ બોલી નાખે ત્યારે લીચિ મનમાં કહેતા : આ તો ખાલી નાવ છે. ઉપયોગ રૂપી, હોશ રૂપી માલિક ક્યાં જાગતો છે અહીં ?
હોશ નથી માટે જ પેલાને ક્રોધ આવેલ છે ને ! પણ જો પોતાની પાસે હોશ, જાગૃતિ હોય તો પોતાને ક્રોધ નહિ જ સતાવે....
જાગૃતિ સાધકને અમલ, નિર્મલ બનાવે.
અમલ અખંડ અલિત સ્વભાવ જ સાંભરે હો લાલ.” અખંડ. અખંડ ઉપયોગ સિદ્ધ ભગવંતોનો ચાલી રહ્યો છે.
સાધનાપથ
૭૫
