________________
આત્મસ્મૃતિની પગથારે
આ જાગૃતિ હોય ત્યાં સૂક્ષ્મ રાગ - હું સારું બોલ્યો, મેં બીજાઓને પ્રભાવિત કર્યા - ક્યાંથી પ્રવેશે ?
પાંચ-સાત બૌદ્ધિકો સંગોષ્ઠિ માટે મળ્યા હોય ત્યારે, નવાઈની વાત એ હોય છે કે, શ્રોતા કોઈ નથી હોતું ! બધા વક્તા જ હોય છે.
એક વ્યક્તિ બોલતી હોય ત્યારે બીજાના મનમાં વિચારોનું ઘમસાણ યુદ્ધ ચાલતું હોય છે : આના મુદ્દા કરતાં વધુ પ્રભાવશાળી મુદ્દા હું મૂકું. એના કરતાં વધુ સરસ હું બોલું.
પાંચ-સાત માણસોનું આ નાનકડું વૃન્દ. તમારા સારા વક્તવ્યથી બેચાર જણા રાજી થયા તોય શું ?
અબજો માણસોથી છલકાતી આ દુનિયામાં બે-પાંચ માણસોને તમે રાજી કર્યા એ કોઈ વિશેષ વાત છે ?
આપણા સૂક્ષ્મ રાગને ફટકારનાર ઘણી અનુપ્રેક્ષાઓ, ઘણી ઘટનાઓ આપણી ચોતરફ ફેલાયેલી છે. પ્રશ્ન એ છે કે આપણે એમને પકડી શકશું ?
હમણાં અંગ્રેજીમાં એક સરસ પુસ્તક આવ્યું છે : ‘પાવર ઑવ્ નાઉ.’ તેના મુખપૃષ્ઠ પર લખાયું છે કે વીસ લાખથી વધુ નકલો આ પુસ્તકની વેચાઈ ચૂકી છે. આ લખાણ સામાન્ય લેખકોના અહંકારને ચૂરી ન શકે ? હજાર કે પંદરસો નકલો પોતાનાં પુસ્તકની છપાઈ હોય અને એનો સૂક્ષ્મ રાગ ભીતર સળવળી રહ્યો હોય અને આવું કંઈક વંચાય તો... ? તો એ અહંકાર છૂ થઈ જાય ને !
રામકૃષ્ણ પરમહંસનો એક શિષ્ય ગુરુ પાસે આવ્યો. કહે : પાણી પર, જમીનની જેમ ચાલવાની સિદ્ધિ મેં પ્રાપ્ત કરી છે. ચૌદ વર્ષની સાધનાને અંતે આ સિદ્ધિ મને મળી.
સાધનાપથ
૭૩
