________________
આત્મસ્મૃતિની પગથારે
વિનોબાજી નાના હતા ત્યારે તેમના ઘરે ગામડામાં રહેતા તેમના સંબંધીઓના દીકરાઓ, જે ભણવા માટે આ શહેરમાં આવેલા, રહેતા હતા. જમવા માટે બધા બેસે ત્યારે બીજાઓને ગરમ રોટલી મળતી; વિનોબાજીને ઠંડી રોટલી મા આપતી.
એકવાર મા-દીકરો બેઉ જ હતા ત્યારે વિનોબાજીએ પૂછ્યું કે મા ! તું મને જ કેમ ઠંડી રોટલી આપે છે ?
માએ કહેલો જવાબ માના હૃદયની જાગૃતિને ચીંધતો હતો : વિન્યા! મને તારા પ્રત્યે સ્નેહ છે અને એથી તારા પ્રત્યેના સ્નેહમાં બીજાઓને અન્યાય ન કરી બેસું, માટે આ સાવધાની રાખી છે. જે દિવસે સંબંધીઓના દીકરામાં અને તારામાં મને સહેજ પણ ફરક નહિ વરતાય એ દિવસથી તનેય ગરમ રોટલી મળશે.
કેવી જાગરુકતા !
વિનોબાજીના જીવનની જાગૃતિની એક ઘટના યાદ આવે છે. પત્રકાર પરિષદ હતી. મોટા પત્રોના તંત્રીઓ, પત્રકારો આવેલા. બે પ્રશ્નો પુછાઈ ગયેલા. ત્રીજો પ્રશ્ન જે પત્રકારે પૂછવાનો હતો તેણે પૂછ્યું: આચાર્યજી, બે પ્રશ્નો આપને પુછાઈ ગયા છે અને એના જવાબ આપે આપ્યા છે. ત્રીજો પ્રશ્ન મારે પૂછવાનો છે. મારે એ જાણવું છે કે આ વચગાળાના સમયમાં આપે શો વિચાર કર્યો ?
સંભ્રાન્ત, જાણીતા પત્રકારોની સભા હોય. એ પ્રશ્નોના ઉત્તરો બીજે દિવસે દેશનાં ને વિદેશનાં વર્તમાનપત્રોમાં ચમકવાના હોય... વિદ્વાન માણસ પણ આવી ક્ષણોમાં દબાવમાં હોઈ શકે. પરંતુ વિનોબાજી સાધક હતા. તેમની ભીતરી વાત આખી જુદી હતી.
તેમણે કહ્યું : બે પ્રશ્નો પુછાઈ ગયા પછી મારો પ્રિય મંત્ર દશ વાર મેં રટ્યો છે અને અગિયારમી વાર એ રટી રહ્યો છું.
૭૨
સાધનાપથ
