________________
આત્મસ્મૃતિની પગથારે મોહાદિકની ધૂમિ અનાદિની ઊતરે હો લાલ, અમલ અખંડ અલિપ્ત સ્વભાવ જ સાંભરે હો લાલ; તત્ત્વરમણ શુચિ ધ્યાન ભણી જે આદરે હો લાલ, તે સમતારસ ધામ સ્વામી મુદ્રા વરે હો લાલ. ૪
સમાધિરસ | સમતારસ | પ્રશમરસના કેન્દ્ર સમી પ્રભુની મુખમુદ્રા, પ્રભુની દેહયષ્ટિને ધ્યાનથી જોનારો સાધક મોહને તિરોહિત કરી આત્મસ્મરણ, તત્ત્વરમણ દ્વારા પવિત્ર ધર્મધ્યાન અને શુક્લધ્યાન સુધી પહોંચે છે. અને એ રીતે પ્રશમરસના કેન્દ્ર સમી પ્રભુની મુદ્રાને એટલે કે વીતરાગ અવસ્થાને પામે છે.
ક્રમશઃ એક એક ચરણને જોઈએ.
મોહની તિરોહિત દશા.
મોહ, ક્રોધ, લોભ આદિની આસક્તિની અમૂચ્છ (ધૂમિ) થી પાર સાધકનું જવું.
મોહાસક્તિ શું કરતી હતી ? એના દ્વારા સ્વરૂપદશાનો ખ્યાલ નહોતો આવતો અને સામે છેડે પરભાવને પકડવાનું અને એમાં જ ઓતપ્રોત થવાનું રહેતું હતું.
મોહાસક્તિ દૂર થતાં જ, મોહનું એ ધુમ્મસ છંટાતાં જ આત્મસ્મૃતિ થઈ ઊઠે છે.
ઝેન કથા યાદ આવે.
ઇશાન ગુરુ પાસે બેઠેલ. ગુરુની પાસે ભઠ્ઠો હતો. ગુરુએ ઇશાનને કહ્યું : રાખ નીચેથી સળગતો અંગારો કાઢે તો !
ઇશાને ચીપિયો લઈ આમ તેમ ભટ્ટામાં ફેરવ્યો. પણ સળગતો અંગારો એને ન મળ્યો. ગુરુએ ચીપિયાને પોતાના હાથમાં લીધો. ભટ્ટામાં
૬૯
સાધનાપથ
