________________
આત્મસ્મૃતિની પગથારે મહેમાનને કુતૂહલ થયું. જ્યારે ગુરુ અને શિષ્યો બધા બહાર ગયેલા; ત્યારે એણે ઝોળી ખોલી. અંદર જોતાં જ એ ચમકી ગયો. અંદર મરેલા માણસની માથાની ખોપરી હતી.
એ ખોલીને જોતો હતો અને ગુરુદેવ આવી ગયા. ગુરુ સમજ્યા કે આ માણસના મનમાં શંકા-કુશંકા થઈ જ હશે : ખોપરી શા માટે? શું ગુરુ કોઈ મેલી તાંત્રિક વિધિ કરતા હશે?
ગુરુએ મહેમાન અને શિષ્યોને કહ્યું : એક વખત હું સ્મશાનમાંથી પસાર થતો હતો. થોડું અંધારું હતું. એ વખતે મારા પગે કંઈક અથડાયું. જોયું તો ખોપરી. કો'ક મનુષ્યના અગ્નિસંસ્કાર થયા હશે; એ પછી આ ખોપરી પડેલી. તે મારા પગે અથડાઈ.
ગુરુ આગળ કહે છે : મને અહંકાર તે સમયે વધુ હતો. મને થયું કે મારા અહંકારના ફુરચા ઉડાડવા આ ખોપરી રામબાણ ઔષધ થશે.
જ્યારે અહંકાર ઊઠશે, આ ખોપરીને જોઈને વિચારીશ કે હું પણ એકવાર આ રીતે કો'કના પગે અથડાવાનો છું. મારા શરીરની હાલત આ જ થવાની છે. શરીરની આ હાલતની સામે મને આત્મદર્શન થશે. તો અવિનાશી છું...”
તો, ખોપરીને તે વખતે મેં લઈ લીધી. મારી ઝોળીમાં મૂકી અને ત્યારથી રોજ એને સાથે રાખું છું.... આને જોવાથી દેહરાગ ટળે છે. આત્મસ્મૃતિના ધધકતા અંગારા પર ફરી વળેલી રાખ ઊડે છે અને આત્મસ્મૃતિ તીવ્ર બને છે. | મહેમાન તો આભો જ થઈ ગયો. ગુરુનાં ચરણોમાં પડ્યો. પોતાના અપરાધની એણે માફી માગી.
આત્મસ્મૃતિની પગથી પર ચાલવાની વાતથી શરૂ થાય છે સ્તવનાની કડી :
૬૮
સાધનાપથ
