________________
સાધનાનાં ચાર ચરણો એવો સાધક મહેલને ભવિષ્યકાળના ઇટ-પથ્થરના ઢગલારૂપે જોઈ શકે અને રૂપસી કોઈ યૌવનાને શ્વેતકેશી વૃદ્ધાના રૂપમાં જોઈ શકે.
નિમિત્તો આટલા ઉપકારી હોવા છતાં, આપણી અણઆવડતને કારણે, આપણે તેમનો સમ્યક્ ઉપયોગ ન કરી શક્યા.
નિમિત્તો તમને પરની દુનિયામાં ઘસડી જતા નથી; તમારા ઉપાદાનની અશુદ્ધિ જ તમને એ ભણી લઈ જાય છે એમ નિશ્ચયનય કહે છે.
વ્યવહારનય કહેશે કે રાગ, દ્વેષ, અહંકારને ઉત્પન્ન કરનાર નિમિત્તોના સંસર્ગમાં સાધકે ન આવવું જોઈએ. કદાચ આવી જવાય તોય પ્રયત્નપૂર્વક નિમિત્તોને છોડી દેવાના છે; પરંતુ એ નિમિત્તોની પાછળ દેખાતા કોઈ વ્યક્તિત્વ પર દ્વેષ કરવાનો નથી. “પરપરિણતિ અદ્વેષપણે ઉવેખતા હો લાલ...”
સાધક પાસે જોઈશે જાગૃતિ. એ જાગૃતિ નિમિત્તને દિશાસૂચક પાટિયાથી વધુ મૂલ્ય આપતી નથી. રોડ પર તમે ચાલતા હો ત્યારે ઘણા ગામો તરફ જતા માર્ગો એ મુખ્ય માર્ગ પરથી ફાટતા હોય છે, એ ગામોના નામને બતાવતા પાટિયા પણ હોય છે. પરંતુ એ પાટિયું તમને એ તરફ પરાણે લઈ જઈ શકતું નથી. જો તમારું ગન્તવ્ય મુખ્ય માર્ગ પર જ આવવાનું છે, તો ગમે એટલા માર્ગો ફૂટે; તમારો પગ એ દિશામાં જવાનો નથી.
એમ, સાધકનો માર્ગ જો નક્કી થઈ ગયો કે રાગ-દ્વેષની શિથિલતા એ જ મારો માર્ગ; તો એની વૃદ્ધિ કરનાર નિમિત્ત એનો માર્ગ કેમ બનશે?
સ્વરૂપનો વિચાર, તેનો ભાવ, તેની અનુભૂતિ આ સાધકનો માર્ગ છે.
૪૦
સાધનાપથ
