________________
સાધનાનાં ચાર ચરણો શ્રીપાળ રાસમાં પણ આવો જ સંદર્ભ મળે છે. ધવલ શેઠને જેલમાં પૂરવા માટે લઈ જવાતા હોય છે ત્યારે શ્રીપાળ કુમાર રાજસેવકોને કહે છે : એમને છોડી દો ! એ મારા ઉપકારી છે.
ધવલ શેઠે શ્રીપાળ કુમાર પર શો ઉપકાર કર્યો ? શ્રીપાળજીના મનમાં કદાચ આ જ વાત હતી કે મને સમ્યગ્દર્શન સ્પર્શતું ત્યારે જ કહેવાય કે જ્યારે મારી ભીતર સમભાવ પ્રગાઢ રૂપે હોય. પણ એ છે કે નહિ એની ચકાસણી કોઈ કરે ત્યારે ?
શ્રીપાળજીને લાગ્યું કે ધવલ શેઠ પોતાના સમભાવના પરીક્ષક હતા. ગુરુપદે હતા.
શ્રીપાળજીને ધવલ શેઠ દરિયામાં ફેંકે, એમનાં વહાણોને હડપવાની ચેષ્ટા કરે. અને છતાં એ જ ધવલશેઠ શ્રીપાળજીને મળે ત્યારે શ્રીપાળજીની આંખોમાં રતાશનો ટીશિયો પણ ન ફૂટે, હૃદયમાં સહેજ પણ તિરસ્કારભાવ ન ઉપજે, ત્યારે થાય કે ધવલજીએ મારી પરીક્ષા લીધી.
જો કે મને પોતાને તો શ્રીપાળજીની દૃષ્ટિ આથી પણ સૂક્ષ્મ પ્રતીત થાય છે. ધવલજીએ કામ કર્યું અને શ્રીપાળ એમને ઉપકારી માને એ તો સામાન્ય વ્યક્તિત્વ પણ કરી શકે. શ્રીપાળજીમાં ચૈતન્ય પ્રત્યે આદર હતો. રેવરન્સ ફોર લાઈફ. જ્યાં ચેતના ત્યાં આદર.
આપણા યુગના સાધનામનીષી પૂજ્યપાદ પં. ભદ્રંકરવિજયજી મહારાજ સાહેબ કહેતા કે જીવસત્તા પરનો અનાદર એ જિનસત્તા પરનો અનાદર છે. પ્રભુને બધા જ જીવો વહાલા હતા, અતિપ્રિય હતા; એ આત્માઓ પરનો આપણો પ્રેમ પ્રભુ પરની આપણી શ્રદ્ધાને અભિવ્યક્ત કરે છે.
નિમિત્તથી રાગ, દ્વેષ થાય એમ સામાન્ય વ્યક્તિ કહેશે. નિમિત્તો આપણને ભીતરી દુનિયામાં લઈ જાય છે એમ સાધકો કહે છે.
૩૮
સાધનાપથ
