________________
સાધનાનાં ચાર ચરણો તું તો દાદાગુરુ બની ગયો !
સંત કબીરના શિષ્ય હતા સંત કમાલ. નાનકડો આશ્રમ. એકવાર એક સમ્રાટ એમને વંદન કરવા ગયો. ચરણોમાં બહુ જ કીમતી હીરો મૂક્યો. જતી વખતે સમ્રાટ પૂછે છે : આ હીરાને ક્યાં મૂકું ? કમાલે કહ્યું:
જ્યાં મૂકવો હોય ત્યાં મૂકી દે. મનમાં એમણે કહ્યું : બહાર, શેરીમાં ઘણા બધા કાંકરા છે, તો આય કાંકરો જ છે ને ! નાખી દે એના ભેગો.
પંચસૂત્રકનું ચોથું સૂત્ર યાદ આવે : “સમન્વેક્ષણિવો .” મણિ, સુવર્ણ અને માટીનું ઢેડું ત્રણે મુનિ માટે સમાન છે.
રાજાએ કહ્યું : ઉપર, લાકડાની વળી છે તે પર મૂકી દઉં ? સંતે હા પાડી.
સમ્રાટ બહાર નીકળ્યો. રથમાં બેઠો. પણ અવધારણાની ફ્રેમમાં એ હવે સંતના ચિત્રને ફિટ કરવા માગે છે. હું ઘણીવાર હસતો હોઉં છું કે લોકોની પોતાની અવધારણાની ફ્રેમ નાની હોય અને સદ્ગુરુનું ચિત્ર મોટું હોય તો તેઓ ચિત્રને થોડું કાપી નાખે !
સમ્રાટ વિચારે છે કે સંતે નિસ્પૃહી હોવાનો દેખાવ તો ઘણો કર્યો. હીરો જ્યાં મૂકવો હોય ત્યાં મૂકી દે.' પણ હવે થોડીવારમાં જ એ હીરો ત્યાંથી નીકળી જશે. એને વેચવાની પ્રક્રિયા શરૂ થશે અને કરોડો રૂપિયા મળતાં ભવ્ય મહાલય જેવો આશ્રમ થઈ જશે. - પાંચેક વર્ષે રાજાને ફરી એ રસ્તે નીકળવાનું થયું. પહેલાં તો વિચાર્યું કે ભવ્ય આશ્રમ થઈ ગયો હશે. પણ આશ્રમને એવો જ – પહેલાંના જેવો - જોઈ આશ્ચર્ય થયું. તોય અવધારણાના ચશ્મા હટતા નથી. વિચારે છે કે હીરાને વેચવાનો મોકો નહિ મળ્યો હોય, અથવા ભાવ સારો વધુ મળે એ માટે વિલંબ કર્યો હશે.
૩૨
સાધનાપથ