________________
સાધનાનાં ચાર ચરણો ઉપયોગ “હું'ને પુષ્ટ કરવા જ કર્યો આ અસમ્યક્ રીત હતી. દરેક પ્રાણિમાં રહેલ સિદ્ધત્વને પિછાણવું તે સમ્યક્ રીત છે.
એક કીડીનો આત્મા આપણા કરતાં વહેલા સિદ્ધ નહિ થાય એમ કોણ કહી શકે ?
અગણિત જન્મોની અહંકેન્દ્રિતતાનું પ્રાયશ્ચિત્ત આ પણ થશે : આપણી જાતને આપણે સહુથી હીન તરીકે સ્વીકારીએ. એક વૃક્ષ બીજાને છાંયડો આપે છે; હું એવી છાયા બીજાને નથી આપી શકતો; માટે હું એ વૃક્ષ કરતાંય હીન છું.
ભક્ત કવિ સૂરદાસજી યાદ આવે : “મો સમ કૌન કુટિલ ખલ કામી, જિન તનુ દિયો સો હી બિસરાયો, ઐસો નિમકહરામી.”
આપણી પોતાની અવધારણાના/માન્યતાના ચશ્માથી આપણે લોકોને જોયા છે.
અરે, સદ્ગુરુને પણ પોતાની અવધારણા વડે જ જોવાનું થયું છે ને?
એક ભાઈ મને મળેલા. મને કહે કે અમુક સાહેબ મારા સદ્ગુરુ હતા. પણ પછી એમણે એક પ્રવૃત્તિમાં ભાગ લીધો (સાધુતાને વિઘાતક એ પ્રવૃત્તિ નહોતી, માત્ર પોતાને એ ગમતી નહોતી), મેં ત્યારથી એમને ગુરુ માનવાનું છોડી દીધું.
મેં વાત સાંભળી. પ્રતિભાવ ન આપ્યો. એ ભાઈને પાછો મારો પ્રતિભાવ જોઈતો હતો. મેં કહ્યું : ગુરુએ શું કરવું અને શું નહિ એ ગુરુના ગુરુ નક્કી કરી શકે. એટલે તમને ગુરુની ભૂલ જોવા કયો અધિકાર હોઈ શકે ?
કોઈ શિષ્ય જ્યારે એમ કહે કે મારા ગુરુએ આમ કેમ કર્યું ? ત્યારે હું એને, એ શિષ્યને હસતાં હસતાં પરમગુરુની પદવી આપું છું કે ભાઈ,
સાધનાપથ
૩૧