________________
સાધનાનાં ચાર ચરણો આપણે દોષોથી ભરેલા દેખાતા કોઈ વ્યક્તિત્વનું – શાસ્ત્ર ચક્ષુ દ્વારા - આવું સોહામણું ભવિષ્યનું રૂપ જોઈ શકીએ ?
એક બીજો દૃષ્ટિકોણ દોષોની દુનિયા પ્રત્યે.
પરિચિત વ્યક્તિ છે. સ્વસ્થ. અને અચાનક સાંભળ્યું કે તેને કેન્સર થયું છે; શો પ્રતિભાવ આપણો હોય ? હમદર્દીથી ભરેલ હોય પ્રતિભાવ : અરે, એમને કેન્સર થઈ ગયું ? શબ્દોમાં સહાનુભૂતિ, ભીનાશ ટપકતી હોય
આ જ નિયમ દોષોની દુનિયામાં લાગુ ન પડે ? પરિચિત વ્યક્તિમાં રાગ, દ્વેષની તીવ્ર માત્રા છલકાયેલી જોવા મળે ત્યારે સહાનુભૂતિનો ભાવ પેદા થાય ને ?
આપણો જીવષ અહીં નિયમને બદલી નાખે છે, જે કારણે આપણને અહીં સહાનુભૂતિને બદલે તિરસ્કારનો ભાવ થાય છે.
બૌદ્ધિક રીતે આપણને પ્રતીત થાય કે રોગોની દુનિયામાં જે નિયમ છે એ જ દોષોની દુનિયામાં લાગુ પડવો જોઈએ. પણ પ્રતીતિ અલગ રૂપે થાય છે.
સાચી પ્રતીતિ માટે શું કરી શકાય ? પ્રમોદભાવને વધારવો તે સમ્યગૂ ઉપાય છે.
મનુષ્ય-સહજ નબળાઈઓ સાધકમાં ન જોઈએ. માનવ-સહજ નબળાઈ આ છે : આઠ દશ સભ્યોનું કુટુંબ હોય તો પોતાના સિવાયના સાત કે નવ સભ્યોમાં કઈ ઊણપો - માઈનસ પોઈન્ટ્સ - છે તેનો ખ્યાલ આવવો.
સાધનાપથ
૨.૮
