________________
સાધનાનાં ચાર ચરણો તરફ ચાલી : પગમાં સહેજ પણ કંપ નથી. ‘નજરે જોયેલું ખોટું હોઈ શકે. ગુરુદેવ કહે તે ખોટું ન જ હોય.
જ્ઞાતાભાવે જગતને જોવું છે. પૂજ્યપાદ આનન્દઘનજી મહારાજ સાધકની આ જાણવાની રીત અંગે કહે છે : “સબ મેં હૈ ઔર સબ મેં નહિ, તૂ નટ રૂપ અકેલો; આપ સ્વભાવ વિભાવે રમતો, તૂ ગુરુ ઔર તૂ ચેલો....”
સાધક ઉપયોગના સ્તર પર પોતાની આજુબાજુના પદાર્થોમાં હોય છે; પણ રાગાત્મક કે દ્વેષાત્મક લયમાં એ કશામાં હોતો નથી. અને પછી મજાની વાત કરી : સ્વભાવમાં રહે તે ગુરુ, વિભાવમાં આથડે તે શિષ્ય; એની પ્રારંભિક સાધના છે ને !
બીજા ચરણની સાધના મુખ્યતયા ચેતના-જગત સાથેના વર્તાવ અંગેની છે. “નિજ સત્તાએ શુદ્ધ સહુને લેખતા હો લાલ.” દરેક આત્મા ગુણવૈભવથી પરિપૂર્ણ લાગે સાધકને.
જ્ઞાનસાર યાદ આવે : “બ્રાનન્દપૂર્વેન પૂર્ણ ન અત્યાર સુધી ઘણી બધી વ્યક્તિઓ અપૂર્ણ લાગતી હતી; દોષોથી ભરેલી લાગતી હતી; કારણ કે આપણો જોવાનો દૃષ્ટિકોણ ખામીવાળો હતો.
ઝરિયાની કોલસાની ખાણમાં કામ કરીને સાંજે કોઈ મજૂર નીકળે તો તેનું શરીર કોલસાની રજકણથી રજોટાયેલું હોય. તે કાળો હબસી જેવો તે વખતે દેખાતો હોય. પણ એને ઓળખનાર વ્યક્તિ જો જાણતી હોય કે આ તો છગન છે, અને એ બહુ જ ગોરો છે; જ્યાં નળ નીચે બેસશે અને ઉપરથી કોલસાની રજકણો નીકળી જશે ત્યારે એ એકદમ ગોરો દેખાવાનો જ છે.
૨૮
સાધનાપથ
