________________
સાધનાનાં ચાર ચરણો જાણંગ રીતિ સર્વ જગ દેખતા હો લાલ..” બાહ્ય જગત જોડે જ્ઞાતાભાવ વડે રહેવાનું આંતર જગતમાં જવાની કેવી મજા !
એકવાર ભીતર ડૂબાયું. ભીતરની વૈભવી દુનિયાને સ્પર્શાયું. એ વૈભવ મણાયો. હવે બહાર રસ કેવો ? ફરજના ભાગરૂપે બહાર અવાશે. તે તે ક્રિયાકલાપમાં જોડાઈ પણ જવાશે. પરંતુ ભીતર લિપ્તતા નહિ હોય.
દશવૈકાલિકસૂત્રનું એક ગાથાસૂત્ર આ સંદર્ભે યાદ આવે : “ ય વિ૬ સુગં સળં, મવહૂ અવqસમરિવું ? એનો એક અર્થ આવો છે : જોયેલું અને સાંભળેલું બધું સાધુ કહી શકતા નથી.
આ ગાથાસૂત્રનું ઊંડાણ મજાનું છે. કંઈક જોવાયું, કહો કે આંખોએ કંઈક જોયું; કાને કંઈક સાંભળ્યું; સાધક તો છે ભીતર; એને શો ખ્યાલ હોય? અને એથી જોયેલું કે સાંભળેલું તે કહી શકતો નથી.
કબીરજી કહે છે : “કાનોં સુની સો ઝુઠિ સબ..” અને આંખે દેખ્યું તે કેવું ? પરંપરાની પ્યારી કથા યાદ આવે. સ્થૂલભદ્ર મુનિની સાત સાધ્વી-બહેનો ગુરુદેવને પૂછે છે : અમારા ભાઈ મહારાજ ક્યાં છે ?
ગુરુદેવે કહ્યું : પેલી ગુફામાં તે છે. સાધ્વી-બહેનો એ બાજુ જાય છે. સ્થૂલભદ્રજીને પોતાના જ્ઞાનથી સાધ્વી-બહેનો આવી રહી છે એ ખ્યાલ આવતાં પોતાની વિદ્યાનો પ્રભાવ બતાવવા એમણે સિંહનું રૂપ ધારણ કર્યું.
સાધ્વીજીઓ આવ્યાં. ગુફામાં ભાઈ મહારાજને બદલે સિંહને જોઈ ગભરાઈ ગયા. “ભાઈ મહારાજ ક્યાં ?” ગુફામાં આજુબાજુ કોઈ ખાંચો નહોતો. “શું થયું?” સાધ્વીજીઓ ગુરુદેવ પાસે આવ્યાં. “સાહેબજી ! ત્યાં તો ભાઈ મહારાજ નથી.' ગુરુદેવે પોતાના જ્ઞાનથી ઘટનાને જોઈ. એમણે એ પણ જોયું કે હવે સ્થૂલભદ્ર મૂળ રૂપમાં આવી ગયો છે. તેમણે કહ્યું : જાવ ! તમને ત્યાં જ સ્થૂલભદ્ર મળશે. અને સાતે સાધ્વી-બહેનો એ
સાધનાપથ
૨
૭.
