________________
પ્રશમરસની અનુભૂતિ રોટલીથી થાકેલો માણસ ભાખરીને પસંદ કરે કે ભાખરીથી થાકેલો માણસ પરોઠાને પસંદ કરે એવું છે આ. અહીં વિભાવો છૂટતા નથી, માત્ર બદલાય છે.
એક ફિલોસોફરે આજના માણસના સુખની વ્યાખ્યા કરતાં કહેલું કે ડુંગર પર ડોળીમાં કોક યાત્રીને બેસાડીને જતો ડોળીવાળો એનો જમણો . ખભો દુખતાં ડાબે ખભે ડોળીનું લાકડું મૂકે છે. ત્યારે તેને હાશ થાય છે. પણ એ હાશ કેટલી ક્ષણની ? ફરી આ ખભો દુખતાં બીજી બાજુ
જેનાથી પોતે થાક્યો એવા એકાદ વિભાવથી અને એ પણ થોડા સમય માટે મુકાવાની વાત નથી આ. બધા જ વિભાવો થકી લાંબા સમય માટે મુકાવાની વાત છે.
મનના સ્તર પરથી તો વિભાવ ગયા જ.
ક્રોધ પણ લાંબો ચાલે તો કદાચ મનુષ્યને એનો થાક લાગે છે, પરંતુ થોડા સમય પછી પાછો એ ક્રોધને શરણે જાય જ છે. વિભાવનો થાક બરોબર નથી લાગ્યો. વિભાવો મનમાંથી હટ્યા નથી; કારણ કે એ એવા ડંખ્યા નથી.
એવા સાધકોને જોયા છે, જેમને શબ્દોનો પણ થાક લાગે, વિચારોનો પણ.
વધુ બોલવું પડે કે વિચારવું પડે તો તેઓ થાકી જાય. પછી ધ્યાનમાં જઈને તાજા થાય.
બે સગુરુઓ વિહારયાત્રામાં એક સ્થળે ભેગા થયા. એક જ મકાનમાં ઊતર્યા. બાજુ-બાજુમાં બેઉનાં આસનો. બન્નેનાં શિષ્યવૃન્દોને થયું કે આજે તો જલસો ! આવા મોટા બે ગુરુઓ કેવી તત્ત્વચર્ચા કરશે. આપણે સાંભળ્યા કરીશું.
૧૮
સાધનાપથ
