________________
પ્રશમરસની અનુભૂતિ બન્ને ગુરુઓએ એકબીજાને શાતા પૂછી. આખો દિવસ બાજુમાં બેસવા છતાં કાંઈ જ ગોષ્ઠી એમના વચ્ચે ન થઈ. બીજી સવારે અલગ અલગ દિશામાં બેય ગુરુઓ વિહર્યા.
બન્ને ગુરુઓનાં શિષ્યવૃન્દોએ પોતપોતાના ગુરુદેવ આગળ ફરિયાદ કરી : અમારી તો કેવડી મોટી આશા હતી કે આપ બેઉ કેવી જ્ઞાનગોષ્ઠી કરશો. આપ તો કશું બોલ્યા જ નહિ.
બેઉ ગુરુઓએ પોતાના શિષ્યવૃન્દને આપેલ ઉત્તર એક સરખો હતો : “અનુભૂતિની સોય હાથવગી હતી, ત્યાં શબ્દોની તલવાર વાપરવાનું અમારે પ્રયોજન જ ક્યાં હતું?
કેટલી સરસ, હૃદયંગમ વ્યાખ્યા ! અનુભૂતિની સોય. શબ્દોની તલવાર...
અનુભૂતિમાં ડૂબેલ વ્યક્તિત્વ પાસે શબ્દો શી રીતે રહેશે ? શબ્દ પણ વિભાવ છે. અને વિભાવ મનમાંથી ગયો.
યુવા પ્રવચનકારોએ એક વાર મને પૂછેલું : તમારી પરિભાષામાં સફળ પ્રવચનકાર કોણ ?
મેં કહેલું : પોતાના શબ્દો પરની શ્રદ્ધા જેની હટી ગઈ તે સફળ પ્રવક્તા. પ્રભુના શબ્દો પર જ એની શ્રદ્ધા હશે.
મેં ઉમેરેલું ઃ અનુભવ તો એ તમને થવો જોઈએ કે પ્રભુ તમારા કંઠનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. અને એથી પ્રવચન આપવાની એ દેખીતી ક્ષણોમાં અનુભવ એવો હોય કે “એ” બોલે છે, તમે સાંભળો છો. પરમાત્માને સાંભળવાની કેવી મજા આવે !
સાધનાપથ
૧
