________________
પ્રશમરસની અનુભૂતિ
કરે છે : ભાઈ ! તું વસ્ત્રોનું પડિલેહણ કરે છે, પણ મનનું પડિલેહણ કરે છે ? અને, જ્યાં મનનું પડિલેહણ થશે ત્યાં મનમાં રહેલ વિભાવો નીકળી જ જશે.
એટલે વિધિ એ થઈ કે મનને જોવાનું સતત ચાલુ રહેવું જોઈએ.
ઝેન ગુરુએ વિહાર કરતા શિષ્યને કહ્યું : તું પહેલા મુકામે રેલવે સ્ટેશનની બાજુની ધર્મશાળાએ પહોંચીશ. ત્યાં તું એક રાત રોકાઈશ. એ ધર્મશાળાના મુનીમને તું ખાસ જોજે. એ મુનીમના ક્રિયાકલાપને તું જોજે. તને ભીતર ઊતરવાના પાઠો મળી જશે.
શિષ્ય સાંજના સમયે એ ધર્મશાળાએ પહોંચ્યો. મુનીમે એને રૂમ આપી. રૂમ આપીને પોતાની ખુરશી પર એ બેસી ગયો. ગાડી આવી અને યાત્રીઓ આવતાં તેણે યાત્રીઓને રૂમ આપી. સાંજે તપેલીમાં ખીચડી બનાવી, ખાધી. તપેલી સાફ કરી કબાટમાં મૂકી સૂઈ ગયો.
શિષ્યને તો ગુરુએ કહેલું એટલે મુનીમના ક્રિયાકલાપને એણે જોવાનો હતો. એણે મિનિટ-મિનિટની મુનીમની ક્રિયા જોઈ; પરંતુ એમાં એને કંઈ નવીનતા ન દેખાઈ; ન સાધનાપોષક કોઈ તત્ત્વ તેને એમાંથી જડ્યું.
સવારે મુનીમ ઊઠે તે પહેલાં એ ઊઠી ગયો. મુનીમે પ્રાતઃકૃત્ય કરી કબાટ ખોલ્યું. તપેલી લીધી. તેને ધોઈને સ્વચ્છ કરી તેમાં દૂધ ગરમ કર્યું. પીધું.
શિષ્ય થોડીવાર પછી ત્યાંથી નીકળ્યો. વિહારનો તબક્કો પૂરો કરી એ ગુરુજી પાસે આવ્યો. એણે કહ્યું : ગુરુજી, એ મુનીમમાં એવું તો કંઈ મને દેખાયું નહિ.
ગુરુએ એને પૂછ્યું કે એણે શું શું જોયું હતું. એણે બધું કહ્યું. ગુરુએ કહ્યું : સાંજે તપેલી ધોઈને એણે કબાટમાં મૂકેલી. છતાં સવારે એણે
૧૬
સાધનાપથ