SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 438
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ३७८ (ग) ह्रस्व रकार धीर कार का प्रयोग । (ब) समासरहित अथवा स्वल्पसमासवाली रचना । ' महाकवि ज्ञानसागर के काव्य महाकवि ज्ञानसागर के संस्कृत काव्यों में माधुर्य गुण महाकवि ज्ञानसागर के सभी काव्य शान्तरस प्रधान हैं। उनमें यत्र-तत्र संयोग शुङ्गार और करुण रस का भी प्रयोग मिलता है। ऐसी स्थिति में उनके ara में माधुर्य-गुण का प्राचुर्य होना स्वाभाविक है। इस तथ्य से सम्बन्धित कुछ उदाहरण प्रस्तुत हैं (क) 'बाहिरी भविता सविता पिता तदुदयेन हसिष्यति पङ्कजम् । लिनि चिन्तयतीति विवस्थिते द्रुतमिहोद्भजतेऽम्बुजिमों गजः ॥ २ (क) 'कलकतामिति कतनपुरं करितीकङ्कतकङ्कणम् । मृगeaf मुखपद्मविक्षया रथमिनः कृतवान् किल मम्परम् ॥ ३ (ग) “सते व मृद्धी मृदुपल्लवा वा कादम्बिनी पीनपयोधरा बा । समेखलाभ्युन्नतिमनितम्बा तटी स्मरोत्तानगिरेरियं वा । कापीव बापी सरसा सुवृत्तमुद्देव शाटीव गुरणंकसत्ता । विधोः कला वा तिथिसस्कृतीद्वाऽलङ्कारपूर्णा कवितेव सिद्धा ।।' ११४ (घ) "नरो न यो यत्र न भाति भोगी भोगो न सोऽस्मिन्न वषोपयोगी । quोपयोगोऽपि न सोऽथ न स्याद्यथोत्तरं संगुणसम्प्रयोगी ॥ शीलाम्बिता सम्प्रति यत्र नारी शीलं सुसन्तानकुलानुसारि । पित्रोरनुज्ञामनुवर्तमाना समीक्ष्यते सन्ततिरङ्गजानाम् ॥ ४ (ङ) "कामोsस्यसी किमुत मे हृदयं विवेश सम्मोहनाय किमिहागत एष शेषः । : प्राखण्ड लोऽयमथवा मृदुसन्निवेशश्चन्द्रो ह्यवातरहो मम सम्मुदे सः ।। " उपर्युक्त उदाहरणों में प्रथम उदाहरण में शान्त रस, द्वितीय में वसन्त, तृतीय में जिनमति का सौन्दर्य, चतुर्थ में नगर-बांन और पंचम उदाहरण में शुङ्गार १. " मूनि वर्गात्यगाः स्पर्शा प्रटवर्गा रणी लघू प्रवृत्तिमंध्यवृत्तिर्वा माधुर्ये घटना तथा ॥" २. नवोदय, २५/३८ ३. वीरोदय ६।२६ ४. ५. क. प्रध्ययन सुदर्शनोदय, २।५-६ श्रीसमुद्रदत्तचरित्र, ६।३-४ चम्पू, ७।२३ - काव्यप्रकाश (मम्मट), ८७४
SR No.006237
Book TitleGyansgar Mahakavi Ke Kavya Ek Adhyayan
Original Sutra AuthorN/A
AuthorKiran Tondon
PublisherGyansagar Vagarth Vimarsh Kendra Byavar
Publication Year1996
Total Pages538
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size36 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy