________________
आगम
"भगवती- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्ति:) भाग-२ शतक [१२], वर्ग H, अंतर्-शतक H. उद्देशक [१-१०], मूलं [४३७-४६८] + गाथा
(०५)
प्रत
श्राभग
१२० उद्देशः
लघवचा
सूत्रांक
[४३७४६८]
| राहु'न्ति राहपेक्षया पूर्वस्यां दिशि चन्द्र आत्मानमुपदशयति, चन्द्रापेक्षया च पश्चिमदिशि राहुरात्मानमुपदर्शयतीत्यर्थः, एवंविधस्वभावतायां च राहोश्चन्द्रस्य यत् स्यात्तदाह-'जया ण'मित्यादि,'आवरेमाणे' इत्यत्र द्विर्वचनम् ,'चिट्ठइत्ति तिष्ठति, 'चंदेणं राहुस्स कुच्छी भिषण'त्ति राहोरंशस्य मध्येन चन्द्रो गत इति कथने चन्द्रेण राहोः कुक्षिभिन्न इति व्यपदिशतीति, 'पचोस | कह'त्ति प्रत्यबसर्पति-व्यावते, 'ते'त्ति वान्तः-परित्यक्तः, 'सपक्खि सपडिदिसं'ति सपक्ष-समानं दिक यथा स्यात् सप्रतिदिक्-समानविदिक च यथा स्थादेवं चन्द्रलेश्यामावृत्यावष्टभ्य तिष्ठतीत्येवं योगः, अत आवरणमात्रमेवेदं वैश्रसिकं चन्द्रस्य | राहुणा ग्रसनं, न तु कार्मणमिति । अथ राहोभेंदमाह-'कइबिहे ण मित्यादि, यश्चन्द्रस्य सदैव सन्निहितः सञ्चरति स ध्रुवराहुः, आह || च-"किण्डं राहुविमाणं निचं चंदेण होइ अविरहियं । चउरंगुलमप्पत्तं हिट्ठा चंदस्स तं चरइ ॥१॥"त्ति, यस्तु पर्वणि-पौर्णमास्यमावास्थयोश्चन्द्रादित्ययोरुपरागं कुर्यात् स पर्वराहुरिति, 'पाडिवए'ति प्रतिपद आरभ्येति शेषः, पञ्चदशभागेन खकीयेन पञ्चदशभागं 'चंदस्स लेस्सं'ति विभक्तिव्यत्ययाचन्द्रस्य लेश्यायाः, चन्द्रबिम्बसम्बन्धिनमित्यर्थः, आवृण्वन् २ प्रत्यहं तिष्ठति, 'पढमाए'त्ति प्रथमतिथौ 'पण्णरसेमुत्ति पञ्चदशसु दिनेषु, अमावास्यायामित्यर्थः, पण्णरसभागं आवरित्ताणं चिट्ठई' इति वाक्यशेषः, एवं यत् स्यात्तदाह-'चरिमे'त्यादि, चरमसमये पञ्चदशभागोपेतस्य कृष्णपक्षस्यान्तिमे काले कालविशेषे वा चन्द्रो रक्तः स्यात् , सर्वथाऽऽच्छादित इत्यर्थः, अवसेसे'त्ति अवशेपे समये प्रतिपदादिकाले चन्द्रो रक्तो वा विरक्तो वा स्यात् , अंशेन राहुणोपरक्तः अंशां| तरेणानुपरक्तः, आच्छादितानाच्छादित इत्यर्थः, तमेव चन्द्रलेश्यापञ्चदशभागं शुक्लपक्षस्य प्रतिपदादिम्पिति गम्यते उपदर्शयन् २ पञ्चदशभागेन स्वयमपसरणतः प्रकटयन् २ तिष्ठति, 'चरिमस्स यत्ति पौर्णमास्यां चन्द्रो विरक्तः स्यात् , सर्वथैव शुक्लीवादि
गाथा
दीप अनुक्रम [५२९५६२]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-०५], अंगसूत्र-०५] “भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्ति:
~75~