________________
ભારતના આધ્યાત્મિક રહસ્યની ખેાજમાં
'
“ હું જરૂર ઇચ્છું છું. તમે બાણ કર છે એટલે મારે કહેવું જોઈશે. એનું નામ સંપત્તિવાદ અને જડવાદ : પશ્ચિમના અભ્યાસ : એક હિંદુ આલાચકદ્વારા ’ એવું છે.’
મે' આધાત લાગ્યા હેાવાના ઢાંગ કર્યો.
C
૨૬૮
આહા ! ત્યારે શું તમે એવા સાહિત્યને જ અભ્યાસ કરે છે ? ’ ‘મને આ પુસ્તક શહેરના એક વેપારીએ આપ્યું છે.' એમણે માફી માગતા હેાય તેવી ઢખના નબળા સ્વરમાં બહાનું કાઢયું.
- મને તે જોવા દેા તા !’
એ ફાટયાતૂટચા પુસ્તકનાં પ્રકરણાનાં મથાળાં પર મે... મારી દિષ્ટ દોડાવી અને આમતેમથી એકાદ પાનું વાંચી જોયું. એ પુસ્તક કાઈ બંગાળી બાજુએ લાગણીવશ ભાષાશૈલીમાં લખેલું અને બનતાં સુધી એના લેખકના જ ખરચે કલકત્તામાં પ્રસિદ્ધ થયેલું. પોતાના નામની પાછળ લગાડેલી એ ડિગ્રીના બળ પર, હાથમાં લીધેલા વિષયના ક્રાઈ પણ પ્રકારના પૂર્વપરિચય વિના, લેખકે યુરોપ અને અમેરિકાને ભયંકર રીતે એવા નવા નરક જેવાં ચીતરી બતાવેલાં, જ્યાં પીડા અને અંધકાર વિના કશું નહતું, તથા જ્યાંની વસતિ યંત્રણા ભોગવતા મજૂરવર્ગ થી તથા નિરક ભાગમાં પડેલા ઉદ્દંડ મગજવાળા ધનવાન શાસકાથી જ ભરેલી હતી.
પુસ્તકને મેં કઈ પણ જાતની ટીકાટિપ્પણી વિના પાછું આપ્યું. સાધુએ એને ઉતાવળથી એક તરફ મૂકી દીધું અને પેાતાની પાસેથી એક પત્રિકા કાઢી.
• આમાં એક ભારતીય સંતની સક્ષિપ્ત જીવનકથા છે, પરંતુ એ બ’ગાળીમાં છાપેલી છે.' એમણે જણાવ્યું,
C
હવે એક વાતના ખુલાસા કરા; તમે પેલા પુસ્તકના લેખક સાથે સંમત થાઓ છે ?” મે પ્રશ્ન કર્યો.
"
થેાડેક અંશે, શ્રીમાન થેાડેક અંશે. એક વાર પશ્ચિમમાં પ્રવાસ કરવાની મારી મહત્ત્વાકાંક્ષા છે. તે વખતે હું મારી મેળે જ બધુ જોઈ લઈશ.’
