________________
ભારતના આધ્યાત્મિક રહસ્યની ખેાજમાં
અસ્પષ્ટ અને ભારપૂર્વકના હતા કે ત્રણ કે ચાર શબ્દો કરતાં વધારે શબ્દોના અર્થ મારાથી સમજી ન શકાયા. મેં અંગ્રેજીમાં કેટલાંક વાકયોના પ્રયાગ કરીને વાતચીત કરવાની ક્રેાશિશ કરી; પરંતુ એના ભાષા પરના કાબૂ એટલેા બધા અલ્પ હતા કે એ મારી વાત ન સમજી શકો. તેલુગુ ભાષા પરને મારા કાનૂ તે એના કરતાં પણ એકદમ ઓછે હાવાથી, એની વાત સમજવાનુ મારે માટે પણ મુશ્કેલ થઈ પડયુ. એકમેકને માટે અવાજનાં આંદાલના સિવાય જેમની કિંમત કશી જ વધારે નહાતી એવાં ઉચ્ચારણા કર્યા પછી અમને બ ંનેને એ હકીકતની ખાતરી થઈ. છેવટે એણે સંકેત તથા હાવભાવની ભાષાના આધાર લીધેા, અને એના પરથી અનુમાન કર્યું કે એ મને ટાપલીમાંની કાઈ મહત્ત્વની વસ્તુ બતાવવા માગે છે.
૨૫૪
બંગલામાં જઈને મે નાકરને ખેાલાવ્યા. એ પેાતાની માતૃભાષાના જ્ઞાન ઉપરાંત પેાતાની બુદ્ધિમત્તા બતાવવા માટે અંગ્રેજીના આછાપાતળા પ્રયાગનું જ્ઞાન પણ ધરાવતા હતા. એને મે એની શક્તિ મુજબ અનુવાદ કરી બતાવવા જણાવ્યું.
‘એ તમને ફકીરનું જાદુ ખતાવવા માગે છે.’
સરસ. તેા પછી તે ભલે બતાવે. એ કેટલા પૈસા માગે છે ? ' એ કહે છે કે સાહેબની મરજી હેાય તે બલે આપે.’
C
તા પછી શરૂ કરા ! ’
સાધુના ચિન્તા આગમન અને એના મૂળ સ્થાનના અજ્ઞાનને લીધે મારામાં વારાફરતી ઉત્સાહ-અનુત્સાહની મિશ્રિત લાગણી પેદા થવા માંડી. એ માણસના ચહેરા પરના ભાવાના તાગ કાઢવાનું કામ કપરું હતું. એના પર માટે ભાગે અનિષ્ટ કહી શકાય એવું કશુંક જરૂર હતું, છતાં કાઈ અનિષ્ટની હાજરી મને નહાતા થતા. એની આજુબાજુ ગૂઢ શક્તિએ અથવા અપરિચિત ખળાનુ પ્રકાશવતુ ળ હાય એવા ભાસ થતા હતા.
અનુભવ
