Sanskrut Nibandh Shatakam

SR No.: 006194
Original Sutra Author: N/A
Author: Kapildev Dvivedi
Publisher: Vishvavidyalay Prakashan
Publication Year: 1980
Total Pages: 350
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 24 MB

Page 203

૨૮૬
संस्कृत निबन्ध शतकम्
अमाजूरिव पित्रोः सचा सती ।
समानादा सदसस्त्वामिये भगम् ॥ ऋग्०२ - १७-७
L
ब्राह्मणग्रन्थेषु स्त्रीणां स्वरूपम् - शतपथब्राह्मणादिषु ग्रन्थेषु स्त्रीस्वरूपं यथास्थानं प्रतिपाद्यते । तत्र नारीविषये काश्चन विशिष्टता निर्दिश्यन्ते । तत्र स्त्री सावित्रीरूपेण गौरवास्पदं प्रतिपाद्यते । स्त्रीणां पतिरेव गतिः । पतिवर्त्मानुसरणं तासां कर्तव्यम् । ताः कोमलाङ्गत्वाद् अबलाः । न च ता - स्ताडनीया:
स्त्री सावित्री । जै० उ० ब्रा० ४-२७-१७
पतयो ह्येव स्त्रियै प्रतिष्ठा । श० ब्रा० २-६-२-१४
तस्मात् स्त्रियः पुंसोऽनुवर्त्मानो भावुकाः । शत० १३-२-२-४ अवीर्या वै स्त्री । शत० २-५-२-३६
न वै स्त्रियं घ्नन्ति । शत० १९-४-३-२
स्त्रियाः परपुरुषगमनं निषिद्धं दोषावहं च । स्त्री पत्युरर्धाङ्गी । अतएव सार्धाङ्गिनीशब्देन व्यवह्रियते । पत्नीमन्तरेण न यज्ञस्य पूर्णत्वं स्वीक्रियते । वैदिकविवाहस्याविच्छेद्यत्वं च प्रतिपाद्यते । जाया गार्हपत्योऽग्निः । जाययैव मानवस्य पूर्णत्वं संजायते ।
वरुण्यं वा एतत् स्त्री करोति यदन्यस्य सत्यन्येन चरति । शत० २-५-२-२० अथ अर्धो वा एष आत्मनः, यत् पत्नी । तैत्ति० ब्रा० ३-३-३-५
अयज्ञो वा एषः । योऽपत्नीकः । तैत्ति० २-२-२-६
सा होवाच - यस्मै मां पिताऽदात् नैवाहं तं जीवन्तं हास्यामीति ।
शत०४-१-५-९
जाया गार्हपत्योऽग्निः । ऐत० ब्रा० ८-२४
यावद्
जायां न विन्दते नैव तावत् प्रजायते, असर्वो हि तावद् भवति । शत० ५-२-१-१०
स्मृतिग्रन्थेषु स्त्रीणां स्वरूपम् - मनुस्मृतौ योषितां स्वरूपम् अत्युत्कृष्टत्वेन प्रतिपाद्यते । यत्र योषितां समादरस्तत्रैव सर्वक्रियाणां साफल्यम्, तदभावे तु सर्वकृत्यानां निष्फलत्वम् ।
यत्र नार्यस्तु पूज्यन्ते रमन्ते तत्र देवताः ।
यत्रैतास्तु न पूज्यन्ते सर्वास्तत्राफलाः क्रिया ॥ मनु० ३-५६ अतएव नारीणां भूषणाच्छादनादिभिः सत्कृत्यैः सततमेव सत्क्रिया विधेया' । योषिति सन्तुष्टिमुपागतायां प्रसन्नायां च सत्यां तत्कुलं रोचते वर्धते
१. तस्मादेताः सदा पूज्या भूषणाच्छादनाशनैः ।
भूतिकामैर्नरैनित्यं सत्कारेषुत्सवेषु च ।। मनु० ३-५९