________________
કરતો ત્યાં બેઠો બેઠો શરીરને ફેરવી દે પરંતુ ઉઠીને ત્યાં ન જાય તે પણ મત્સ્યોદ્ધા કહેવાય છે.
(૯) મનઃપ્રદુષ્ટ દોષ: ગુરુ કોઈ ગુણ વડે હીન હોય તો તે હનગુણને મનમાં લાવી અરૂચિપૂર્વક વંદના કરે તે.
(૧૦) વેદિકાબદ્ધ દોષ ગુરુને વંદન કરતી વખતે પોતાના બે હાથ ઢીંચણ ઉપર સ્થાપીને અથવા નીચે રાખીને અથવા પડખે રાખીને અથવા ખોળામાં રાખીને અથવા એક ઢીંચણને બે હાથ વચ્ચે રાખીને કરે તે.
(૧૧) ભજત્ત દોષઃ આ ગુરુ મને સારી રીતે રાખે છે. મને અનુસરે છે અથવા વંદન કરીશ તો મને અનુસરશે એવા ભાવથી વંદન કરે તે.
(૧૨) ભય દોષ ગુરુને વંદન નહિ કરું તો મને સંઘથી, કુલથી અથવા ગચ્છથી બહાર કરશે, તેવા ભયથી કરે તે. (૧૩) મૈત્રી દોષ ગુરુ મારા મિત્ર છે અથવા મિત્ર થશે એમ માની વંદન કરે તે.
(૧૪) ગૌરવ દોષઆ સાધુ વંદનાદિ સામાચારીમાં અતિ કુશળ છે એવું દરેક જાણે તેવા ગર્વથી આવર્ણાદિ આવશ્યક યથાર્થ રીતે કરે તે.
(૧૫) કારણ દોષ જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રની પ્રાપ્તિ સિવાય બીજા વસ્ત્ર, પાત્ર આદિનો લાભ થશે એ કારણથી વંદન કરે તે.
(૧૩) સ્તન દોષઃ સ્તન એટલે ચોર. તેની જેમ છાનો અને ઉતાવળો વંદન કરે તે. મારી લઘુતા થશે, એ કારણે છાની રીતે વંદન કરે - કોઈ દેખી ન જાય એટલે ઉતાવળથી કરે તે.
(૧૭) પ્રત્યેનીક દોષ વંદના નહિ કરવાના સ્થાન જણાવ્યા તે અવસરે વંદન કરે છે. (૧૮) રુષ્ટ દોષ ગુરુ અથવા પોતે રોષમાં એટલે ક્રોધમાં હોય તે વખતે વંદન કરવું તે.
(૧૯) તર્જના દોષઃ હે ગુરુ ! કાષ્ઠના મહાદેવની જેમ વંદન નહિ કરવાથી ગુસ્સે થતા નથી અને વંદન કરવાથી પ્રસન્ન થતા નથી, માટે તમને વંદન કરવા કે ન કરવા એ બંને સમાન છે, એમ બોલી વચન દ્વારા તર્જના કરવી અથવા આંગળી વડે કાયાથી તર્જના કરતો વંદન કરે તે.
(૨૦) શઠ દોષ વંદન એ વિશ્વાસ પેદા કરવાનું સાધન છે. એટલે વિશ્વાસ પેદા કરાવવા વંદન કરે અથવા માંદગીના બહાનાથી વિધિપૂર્વક વંદન ન કરે તે.
ભાષ્યત્રિ-ભાવત્રિક ૮૭