________________
પાર્થસ્થાદિ સાધુઓને વંદન કરવાથી કીર્તિ કે કર્મનિર્જરા ન થતાં કેવળ કાયક્લેશ અને કર્મબંધ જ થાય છે. ૪ પાંચ યોગ્ય : (૧) આચાર્ય (૨) ઉપાધ્યાય (૩) પ્રવર્તક (૪) સ્થવિર (૫) રત્નાધિક. આ પાંચ પ્રકારના સાધુ વંદન કરવા માટે યોગ્ય છે. અને કર્મની નિર્જરા માટે આ પાંચને વંદન કરવું.
(૧) ગણના નાયક, સૂત્ર-અર્થ બંનેના જાણકાર અને અર્થની વાચના આપે તે આચાર્ય.
(૨) ગણના નાયક થવા માટે યોગ્ય, સૂત્ર અર્થ બંનેના જાણકાર પરંતુ સૂત્રની વાચના આપે તે ઉપાધ્યાય.
(૩) સાધુઓને ક્રિયાકાંડમાં પ્રવર્તાવે તે પ્રવર્તક.
(૪) સાધુપણાથી ખેદ પામતા તથા પતિત પરિણામી થતા સાધુઓને ઉપદેશાદિ વડે માર્ગમાં સ્થિર કરે છે અથવા વૃદ્ધ હોય તે સ્થવિર.
(૫) પર્યાયમાં વડીલ હોય તે રત્નાધિક કહેવાય. જ્ઞાનપર્યાય, દીક્ષા પર્યાય અને વયપર્યાય એ ૩ પ્રકારના યથાયોગ્ય પર્યાય જાણવા. ૫ ચારની પાસે વંદના ન કરાવવી :
દીક્ષા લીધેલ (૧) માતા, (૨) પિતા, (૩) મોટા ભાઈ, તેમજ (૪) ઉમરમાં નાના હોય છતાં પણ દીક્ષાપર્યાયમાં મોટા હોય તેવા સર્વ રત્નાધિક પાસે વંદના ન કરાવવી. ઉપલક્ષણથી નાના (માતાના પિતા) અને દાદા (પિતાના પિતા) પાસે વંદના ન કરાવવી. ૬ ચારે વંદના કરવી ?
ઉપરના ચાર સિવાયના બાકી (૧) સાધુ (૨) સાધ્વી (૩) શ્રાવક(૪) શ્રાવિકાએ વંદના કરવી. (૭ વંદન ન કરવા માટે પ નિષેધ સ્થાનો :
(૧) ગુરુ જ્યારે ધર્મકાર્યની ચિંતામાં વ્યગ્ર ચિત્તવાળા હોય (૨) સન્મુખ બેઠેલા ન હોય (૩) ક્રોધ-નિદ્રા વગેરે પ્રમાદમાં વર્તતા હોય, (૪-૫) આહાર અને નિહાર કરતા હોય તેમજ કરવાની ઈચ્છાવાળા હોય ત્યારે વંદના ન કરવી. '૮ વંદન કરવા માટે ૪ અનિષેધ સ્થાન :
(૧) ગુરુ જ્યારે પ્રશાંત ચિત્તવાળા હોય (૨) આસન ઉપર બેઠેલા હોય (૩)
ભાષ્યત્રિ-ભાવત્રિક ૭૫
