________________
ઉપશાંત એટલે ક્રોધાદિથી રહિત હોય (૪) વંદન વખતે શિષ્યને ‘છંદેણ’ ઈત્યાદિ વચન કહેવા માટે ઉપસ્થિત=તત્પર હોય ત્યારે બુદ્ધિમાન શિષ્ય ગુરુની આજ્ઞા માગીને વંદન કરે.
૯ વંદન કરવાના ૮ કારણો :
.
(૧) પ્રતિક્રમણ કરવા માટે : વંદિત્તુ પછી જે ચાર વાર બે બે વાંદણા દેવાય છે તે. (૨) સ્વાધ્યાય કરવા માટે : ગુરુ પાસે વાચના લેતી વખતે ગુરુને ત્રણ વાર વંદન કરવું તે.
(૩) કાયોત્સર્ગ માટે : યોગોદ્વહન વખતે આયંબીલ છોડી નીવીનું પચ્ચક્ખાણ કરવા પહેલાં ગુરુને વંદન કરવું તે.
(૪) અપરાધ ખમાવવા માટે : ગુરુ પ્રત્યે થયેલ અપરાધ ખમાવવા માટે વંદન કરવું તે.
(૫) પ્રાથૂર્ણક આવે ત્યારે : વડીલ સાધુ પ્રાપૂર્ણક (મહેમાન) પધારે ત્યારે વંદના કરવી.
(૭) આલોચના માટે : અતિચાર-અનાચારની આલોચના અને પ્રાયશ્ચિત્ત સ્વીકારવું હોય ત્યારે ગુરુને વંદના કરવી.
(૭) સંવર (પચ્ચક્ખાણ) માટે : પચ્ચક્ખાણ કરવા માટે ગુરુને વંદન કરવું તે. (૮) ઉત્તમાર્થ માટે ઃ અનશન તથા સંલેખના સ્વીકારવા માટે.
:
પ્રતિક્રમણનાં ૪ અને સ્વાધ્યાયનાં ૩ એમ કુલ ૭ વંદન દિવસના પૂર્વાર્ધ અને ઉત્તરાર્ધના મળી ૧૪ ધ્રુવવંદન (નિત્યવંદન) છે અને કાઉસ્સગ્ગ વગેરે વંદનો કારણિક હોવાથી અવવંદન છે.
૧૦ દ્વાદશાવર્ત્ત વંદનના ૨૫ આવશ્યક :
(૨) અવનત (૧) યથાજાત (૧૨) આવર્ત (૪) શીર્ષ (૩) ગુપ્તિ (૨) પ્રવેશ (૧) નિષ્ક્રમણ - એ પ્રમાણે દ્વાદશાવર્ત્ત વંદનમાં ૨૫ આવશ્યક છે.
૨ અવનત : ગુરુ મહારાજને પોતાની વંદન કરવાની ઈચ્છા પ્રગટ જણાવવાને માટે ઈચ્છામિ, ખમાસમણો વંદિઉં જાવણિજ્જાએ નિસીહિયાએ - એટલા પાંચ પદ કહીને જે કિંચિત્ મસ્તક (સહિત શરીર) નમાવવું તે અવનત
* પઢવણાનું, પવેયણાનું અને પઠન બાદ કાળવેળાનું ગુરુવંદન તે ત્રણ ગુરુવંદન સાધુ સામાચારીથી જાણવા યોગ્ય છે.
૭૬ ભાષ્યત્રિક–ભાવત્રિક
