Page Text
________________
(૪) દ્રવ્ય વિનયકર્મમાં એક રાજસેવક અને ભાવ વિનયકર્મમાં બીજા રાજસેવકનું ઉદાહરણ.
(૫) દ્રવ્ય પૂજાકર્મમાં પાલકનું ઉદાહરણ અને ભાવ પૂજાકર્મમાં શાંખકુમારનું ઉદાહરણ.
પહેલા અને બીજા ઉદાહરણમાં આચાર્યે કરેલી એક વખતની ક્રિયા તે દ્રવ્યવંદન છે અને બીજી વખતની કરેલી ક્રિયા તે ભાવવંદન છે. જ્યારે ત્રીજા-ચોથા અને
પ્રભુએ કહ્યું, “હે કૃષ્ણ!તેં ક્ષાયિક સમ્યક્ત અને તીર્થંકર નામકર્મ ઉપાર્જન કર્યું છે, તેમજ સાતમી નરકનું બાંધેલું આયુષ્ય તોડીને ત્રીજી નરકનું કર્યું છે. અહીં કૃષ્ણની દ્વાદશાવર્ત વંદના તે ભાવ કૃતિકર્મ અને કૃષ્ણનું મન સાચવવા માટે વીરકે કરેલી વંદના તે દ્રવ્ય કૃતિકર્મ જાણવું.
II ત્રીજુદાંતા _NI૪- વિનયકર્મમાં બે રાજસેવકનું દષ્ટાંત II નજીક રહેલા બે ગામમાં વસતા બે રાજસેવકોને પોતપોતાના ગામની સીમા માટે વાદવિવાદ થતાં તેને ન્યાય કરાવવા રાજદરબારમાં જતાં સાધુ મહારાજનાં શુકન થયાં. જેથી એક જણ તો ભાવપૂર્વક “મુનિના દર્શનથી મારું કાર્ય અવશ્ય સિદ્ધ થશે.” એમ કહી પ્રદક્ષિણા પૂર્વક વંદના કરીને રાજદરબારમાં ગયો અને બીજો પહેલાના અનુકરણથી (ભાવરહિત) વંદના કરી રાજદરબારમાં ગયો. ત્યાં ન્યાય થતાં ભાવ વંદનાવાળાની તરફેણમાં ન્યાય ઉતર્યો અને બીજાનો પરાજય થયો. એમાં પહેલાનું ભાવ વિનયકર્મ અને તેનું અનુકરણ માત્ર કરનાર બીજાને દ્રવ્ય વિનયકર્મ જાણવું.
I ચોથું દષ્ટાંતા
પ-પૂજાકર્મ વિષે પાલક અને શાંબનું દષ્ટાંતા દ્વારિકા નગરીમાં કૃષ્ણ-વાસુદેવના પાલક અને શાંબિકુમાર વગેરે અનેક પુત્રો હતા. એક વખત શ્રી નેમિનાથ પ્રભુ સમવસર્યા ત્યારે વાસુદેવે કહ્યું કે કાલે જે (પુત્ર) પ્રભુને પહેલી વંદના કરશે તેને હું મારો અશ્વ આપીશ. જેથી શાંબકુમારે તો પ્રભાતમાં શય્યા પરથી ઉઠીને ત્યાં રહ્યા રહ્યા જ વંદના કરી અને પાલકે તો અશ્વ મેળવવાની લાલચથી શીધ્ર સવારે ઉઠી અથરત્ન ઉપર બેસી પ્રભુ પાસે જઈને વંદના કરી.પાલક કુમાર અભવ્ય હતો તેથી કાયાથી વંદના કરી પરંતુ ચિત્તમાં તો લોભવૃત્તિ જ હતી. કૃષ્ણ પ્રભુ પાસે જઈને આપને પ્રથમ વંદના કોણે કરી? એમ પૂછતાં પ્રભુએ કહ્યું કે - પાલકકુમારે પ્રથમ અહીં આવીને દ્રવ્યવંદના કરી અને શાંબકુમારે ઘરે બેઠા ભાવવંદના કરી છે. જેથી કૃષ્ણ શાંબકુમારને અશ્વરત્ન આપ્યો. એમાં પાલક અભવ્યનું દ્રવ્ય પૂજાકર્મ અને શાંબકુમારનું ભાવ પૂજાકર્મ જાણવું.
|| પાંચમુ દષ્ટાંતા એ પાંચમાં વંદના વિષય જો કે તુલ્ય છે, તો પણ પ્રથમ કહેલ વ્યુત્પત્તિ અર્થવાળી ક્રિયાઓની મુખ્યતા ગણીને તે તે વંદના જુદા જુદા નામવાળી જાણવી.
૭ર ભાષ્યત્રિક-ભાવત્રિક
| SR No. | 006186 |
| Book Title | Bhashyatrik Bhavtrik |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Punyakirtivijay |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |