________________
ઘાતકર્મોનો ક્ષય કરી કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી જે કાઉસ્સગ્ગ ધ્યાનમાં ઊભા રહ્યા તે ઢીંચણના પ્રતાપે ! તે પ્રભુના ઢીંચણની હું પૂજા કરું છું. ત્રીજું અંગઃ જમણા તથા ડાબા હાથનાં કાંડા.
ભગવાને દાન કર્યું હું પણ તેવું દાન કરી શકું તે માટે હાથે પૂજા
કરવાની છે. લોકાન્તિક વચને કરી, વરસ્યા વરસી દાન,
કરકાંડે પ્રભુ પૂજના, પૂજો ભવિ બહુમાન (૩) અર્થ પરમાત્માને દીક્ષા ગ્રહણ કરવાને એક વર્ષ બાકી રહે ત્યારે દેવો પોતાનો આચાર હોવાથી ગૃહસ્થાવાસમાં રહેલ પ્રભુને વિનંતી કરે છે કે ભગવાન ! જગતના જીવોને હિત કરનાર તીર્થ પ્રવર્તાવો. ત્યારથી પરમાત્મા એક વર્ષ સુધી જે વરસીદાન આપે છે તે આ હાથના કાંડાના પ્રતાપે ! તેથી હું કરકાંડની (હાથના કાંડાની) પૂજા કરી હું પણ વરસીદાન આપી શકું એવી ભાવના કરવી. ચોથું અંગ : જમણો તથા ડાબો ખભો,
ભગવાને અનંત બળ દ્વારા અભિમાનનો નાશ કર્યો મારા પણ અભિમાનનો નાશ થાય એ માટે ખભે પૂજા કરવાની છે.
માન ગયું દોય અંશથી, દેખી વીર્ય અનંત,
ભુજાબળે ભવજલ તર્યા, પૂજો બંધ મહંત... (૪) અર્થ : અંશ એટલે ખભો, ખભો એ માનનો સૂચક છે. પરમાત્માનું અનંત વીર્ય દેખીને માનરૂપી કષાય ચાલી ગયો. અને જે ભુજાના બળે ભવરૂપી સમુદ્ર તરી ગયા તેથી પ્રભુના ખંધ - ખભાને હું પૂછું છું. જેથી મારું માન પણ ચાલી જાય અને એવી શક્તિ પ્રગટે કે સંસારરૂપી સાગર તરી જાઉં. પાંચમું અંગ : શિરશિખા .
ભગવાન મોક્ષે ગયા તેનું સૂચક આ મસ્તકની શિખા છે માટે મને પણ તેવો મોક્ષ મળે માટે મસ્તકે પૂજા કરવાની છે.
સિદ્ધશિલા ગુણ ઊજળી, લોકાંતે ભગવંત
વસીયા તેણે કારણ ભવિ, શિરશિખા પૂર્જત... (૫) અર્થ : લોકના અંત ભાગે રહેલી સ્ફટિક જેવી ઉજ્જવળ એવી સિદ્ધશિલા ઉપર ભગવંત વસીયા છે. તે કારણે હું પણ પ્રભુના શરીરના ઉપરના અંત ભાગે રહેલ શિરશિખાને પૂજું છું. જેથી મારો વાસ પણ લોકના અંત ભાગે થાય.
ભાષ્યત્રિ-ભાવત્રિક ૪૯