________________
તેની કાળજી રાખવી. આજુબાજુ નીચે પડેલ પાણી પાટલૂછણાથી સાફ કરવું. તેને હાથ લગાવ્યા પછી હાથ શુદ્ધ કરી દુહા મનમાં ભાવી ચંદનની વિલેપન પૂજા તેમજ નવ અંગે પૂજા કરવી. તેમ જ પરમાત્માને સુંદર અંગરચના કરવી. તે સમયે પ્રતિહાર્યથી શોભતા એવા પરમાત્માની પદસ્થ ભાવના ભાવવી.
શીતળ ગુણ જેમાં રહ્યો, શીતળ પ્રભુ મુખ રંગ,
આત્મા શીતળ કરવા ભણી, પૂજો અરિહા અંગ. [૨]
અર્થ : ચંદનનો શીતળતાનો ગુણ છે, પ્રભુના મુખનો રંગ પણ શીતળતા ઉપજાવે છે. આત્મા કામક્રોધાદિ તાપથી તપી રહ્યો છે. તેથી હે પ્રભુ ચંદનની શીતળતા તથા આપના મુખની અંગની શીતળતાથી મારો આત્મા પણ કામક્રોધાદિના તાપથી શીતળતા અનુભવે તે માટે પૂજા કરું છું.
ચંદનમાં કેસ૨-કસ્તૂરી વગેરે ઉત્તમ દ્રવ્યો મેળવી પરમાત્માની નવ અંગે પૂજા કરવી.
નવ અંગે પૂજાતા દુહા
પ્રથમ અંગ : જમણા અને ડાબા પગનો અંગૂઠો-ભગવાનનો વિનય કરવા પગે પૂજા કરવાની છે.
જળ ભરી સંપુટ પત્રમાં, યુગલિક નર પૂરુંત,
ઋષભ ચરણ અંગૂઠડે, દાયક ભવજલ અંત.... (૧)
અર્થ : યુગલિકનરોએ સંપુટ પત્રમાં જળને ભરી લાવીને ઋષભ રાજાના માત્ર ચરણને જ જલપ્રક્ષાલનથી પૂજી સંતોષ માની (કારણ કે ઇન્દ્ર મહારાજાએ પહેલા ઋષભ રાજાનો રાજ્યાભિષેક કરી લીધેલો હતો. પોતે સંપૂર્ણ અભિષેકનો આગ્રહ રાખે તો શોભા બગડે) આ રીતે વિનય પ્રદર્શિત કર્યો. તેમ હું પણ સંસાર સમુદ્રનો અંત આપનાર એવા પ્રભુના ચરણના અંગૂઠે પૂજા કરી વિનય પ્રદર્શિત કરી સંસા૨નો અંત પામું.
બીજુ અંગ : જમણા તથા ડાબા પગનો ઢીંચણ-ભગવાને આ ઢીંચણ દ્વારા વિહારકાયોત્સર્ગાદિ કર્યા મને પણ એવી શક્તિ મળે તે માટે ઢીંચણે પૂજા કરવાની છે.
જાનુ બળે કાઉસ્સગ્ગ રહ્યા, વિચર્યા દેશવિદેશ
ખડા ખડા કેવલ લહ્યું, પૂજો જાનુ નરેશ.... (૨)
અર્થ : : જાનુ એટલે ઢીંચણ - જે ઢીંચણના બળે પ્રભુ કાઉસ્સગ્ગ ધ્યાને ઊભા રહ્યા. આર્ય અને અનાર્ય દેશમાં વિચર્યા અને યાવત્ દીક્ષાથી માંડી જ્યાં સુધી ચાર
૧. જુઓ દ્વાર પ્રથમ-અવસ્થાત્રિક.
૪૮ ભાત્રિક ભાવત્રિક