Page Text
________________
પજા-સત્કાર-સન્માનથી થતા લાભ' તથા સમ્યક્ત્વ લાભ' અને નિરુપસર્ગપણું પ્રાપ્ત થવું એ ૬ નિમિત્તને માટે કાયોત્સર્ગ કરવો.
(૮) સમ્યગ્દષ્ટિ શાસનદેવનું સ્મરણ કરવાને માટે થતો છેલ્લો કાયોત્સર્ગ તે આઠમું નિમિત્ત.
આ પ્રકારે ચૈત્યવંદના કરવાના ૮ નિમિત્ત છે અને તે કરવાથી ૮ પ્રકારના ફળ પ્રાપ્ત થાય છે.
(૧૮) ૧૨ હેતુ : તસ્સ ઉત્તરીકરણ વગેરે ૪ હેતુ, શ્રદ્ધા વગેરે ૫ હેતુ અને વૈયાવચ્ચ ક૨વાપણું વગેરે ૩ હેતુ સહિત ચૈત્યવંદના કરવાની છે.
‘ઇરિયાવહિયં’ના કાયોત્સર્ગથી પાપના ક્ષયરૂપ કાર્ય-ફળ થાય છે ‘ઇરિયાવહિયં'માં પ્રાયશ્ચિત્તના દશ પ્રકારમાંથી આલોચના પ્રાયશ્ચિત્ત અને પ્રતિક્રમણ પ્રાયશ્ચિત્ત કર્યા છે. તે પ્રાયશ્ચિત્તથી ઉત્તરકરણ એટલે કાયોત્સર્ગ કરવો તે પણ પાપ ખપાવવાનો હેતુ છે. એટલે કે અતિચાર દૂર કરવાનો હેતુ છે. હવે કાયોત્સર્ગની સિદ્ધિમાં પ્રાયશ્ચિત્ત એટલે પશ્ચાત્તાપ કરવો તે હેતુ છે પ્રાયશ્ચિત્તની શુદ્ધિમાં આત્માના શુદ્ધ પરિણામરૂપ વિશુદ્ધિ તે હેતુ છે અને તે પરિણામ માયાશલ્ય નિયાણશલ્ય અને મિથ્યાત્વશલ્ય રૂપ ત્રણ શલ્યથી રહિત હોય તો શુદ્ધ છે, એટલે નિઃશલ્પકરણ તે હેતુ છે. આ પ્રમાણે ‘ઇરિયાવહિ' સંબંધી અતિચારોની શુદ્ધિમાં કાયોત્સર્ગ-પ્રાયશ્ચિત્ત-આત્મશુદ્ધિ-નિઃશલ્યતા એ ૪ હેતુ છે.
૩
અરિહંત ચેઈઆણં સૂત્ર દ્વારા જે વંદન વગેરે કાર્ય કરાય છે તેની સિદ્ધિમાં શ્રદ્ધા-મેઘા (વિશિષ્ટ બુદ્ધિ) ધૃતિ (ધૈર્ય) ધારણા' (અરિહંતના ગુણની અવિસ્મૃતિ) અને અનુપ્રેક્ષા' (ગુણનું ચિંતન) એ ૫ હેતુ છે. આ ૫ હેતુપૂર્વક કરેલો કાયોત્સર્ગ વંદનાદિ ૬ ફળને આપે છે. માટે એ ૫ હેતુ ગણાય એ પાંચ હેતુમાં પૂર્વ હેતુ પણ પાછળના હેતુ માટે કારણભૂત છે.
ચૈત્યવંદનામાં સમ્યગ્દષ્ટિ શાસનદેવનું સ્મરણ ૩ હેતુથી કરેલ છે. શાસનદેવ અથવા દેવી સંઘની વૈયાવચ્ચ કરે, સંઘમાં શાંતિ કરે અને સમ્યગ્દષ્ટિ જીવોને સમાધિ કરે આ ત્રણ હેતુથી તેમનું સ્મરણ કરવામાં આવે છે. આમ ચૈત્યવંદનના ૧૨ હેતુ છે.
૧૯. ૧૬ આગાર : કાયોત્સર્ગના ૧૨ આગાર અથવા સોલ આગાર કહેવાય છે. આગાર એટલે છૂટ. કાયોત્સર્ગમાં રાખેલા ૧૨ આગારથી એટલે છૂટથી કાયોત્સર્ગનો ભંગ ન થાય. જો આગાર રાખ્યા વિના કાયોત્સર્ગ કરે તો કુદરતી રીતે થતી ૧૨ ક્રિયાઓથી કાયોત્સર્ગનો ભંગ થાય કારણ કે કાયાનો
૨૪ ભાષ્યત્રિક ભાવત્રિક
| SR No. | 006186 |
| Book Title | Bhashyatrik Bhavtrik |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Punyakirtivijay |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |