Page Text
________________
ઉત્સર્ગ એટલે ત્યાગ કર્યા પછી કોઈ ક્રિયા કરવાની હોતી નથી છતાં કુદરતી જે ૧૨ ક્રિયાઓ થાય છે તેની છૂટ રાખવામાં આવે છે. અને તે આગાર એક સ્થાને ઉભા રહેવાને આશ્રયી છે. કાયાનો ત્યાગ કરવા છતાં નીચેની કુદરતી ક્રિયાઓના ૧૨ આગાર છે.
(૧) ઉંચો શ્વાસ લેવો. (૨) નીચો શ્વાસ મૂકવો. (૩) ખાંસી ખાવી (૪) છીંક ખાવી (૫) બગાસું ખાવું. (૬) ઓડકાર થવો (ઉર્ધ્વવાયુ થવો) (૭) વાછૂટ થવી. (અધોવાયુ થવો) (૮) ભમરી ખાવી (ચક્કર આવવા) (૯) વમન થવું - પિત્તથી મૂર્છા આવવી (૧૦) સૂક્ષ્મ કાયકંપ થવો (૧૧) સૂક્ષ્મ શ્લેષ્મ સંચાર થવો (૧૨) સૂક્ષ્મ દૃષ્ટિસંચાર થવો.
કાયોત્સર્ગના નિયત સ્થાનથી બીજે સ્થાને જવા છતાં પણ કાયોત્સર્ગ અખંડ ગણાય તેવા ૪ મુખ્ય આગાર નીચે પ્રમાણે છે.
(૧) અગણિ : વીજળી દીપક વગેરે અગ્નિનો પ્રકાશ શરીર ઉપર પડવાથી અગ્નિના જીવોનો શરીરના સ્પર્શથી નાશ થાય છે. તે જીવોને બચાવવા વસ્ત્ર ઓઢવું પડે અથવા ખસીને અપ્રકાશ સ્થાને જવું પડે તેથી તેમ જ અગ્નિનો ઉપદ્રવ થાય અને બીજે સ્થાને જવું પડે તો કાયોત્સર્ગનો ભંગ ન થાય.
(૨) પિિદ નિંદણ : સ્થાપનાચાર્યજી અને પોતાની વચ્ચે ઉંદર વગેરે પંચેન્દ્રિય જીવો આડા ઉતરતા હોય તો તે આડનું નિવારણ કરવા અન્યસ્થાને જતાં કાયોત્સર્ગનો ભંગ ન થાય.
(૩) બોહીખોભાઈ : બોધિક એટલે ચોર, તેનાથી ક્ષોભ આદિ થાય તો અન્યસ્થાને જવામાં કાયોત્સર્ગનો ભંગ નથી. અહીં આદિ પદથી રાજા વગેરેથી ક્ષોભ એટલે સંભ્રમ-ભય-ઉપદ્રવ થાય તો ખસીને અન્યસ્થાને જવામાં કાયોત્સર્ગનો ભંગ નથી.
(૪) ડક્કો : પોતાને અથવા ૫૨ને એટલે સાધુ વગેરેને સર્પ વગેરેએ ડંશ દીધો હોય એટલે સર્પ કરડ્યો હોય તેના ઉપચાર માટે કાયોત્સર્ગ પૂર્ણ થયા વિના પારે તો કાયોત્સર્ગનો ભંગ ન થાય.
૨૦. કાયોત્સર્ગના ૧૯ દોષ : કાયોત્સર્ગ કરતી વખતે ૧૯ દોષનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. તેમાં સાધ્વીઓને લંબુત્તર દોષ, સ્તનદોષ અને સંયતિદોષ એ ૩ દોષ ન હોવાથી ૧૬ દોષ હોય છે તથા શ્રાવિકાને વધુ દોષ સહિત ૪ દોષ ન હોય તેથી તેમને ૧૫ દોષ હોય છે. ૧૯ દોષનું સ્વરૂપ નીચે પ્રમાણે છે.
ભાષ્યત્રિ ભાવત્રિક ૨૫
| SR No. | 006186 |
| Book Title | Bhashyatrik Bhavtrik |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Punyakirtivijay |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |