Bhashyatrik Bhavtrik

SR No.: 006186
Original Sutra Author: N/A
Author: Punyakirtivijay
Publisher: Sanmarg Prakashan
Publication Year: 2013
Total Pages: 198
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 33

છે. આવું કોઈ કાર્ય ન હોય તો પણ પ્રતિક્રમણાદિ ક્રિયામાં ચોથી થોયપૂર્વક દેવનું સ્મરણ વિરતિવંત પણ કરે છે તે નિરર્થક નથી. પ્રતિક્રમણાદિ પ્રસંગે દરરોજ કરાતા કાઉસ્સગ્ગથી શાસનપ્રેમી દેવોનો પ્રતિદિન સત્કાર થાય છે. તે ઉચિત છે. તેમ જ દેવ કદાચ સ્વસ્મરણ ન જાણે તો પણ તેયાવચ્ચગરાણ સૂત્રથી પણ મન્ચાક્ષરની જેમ વિજ્ઞોપશાન્તિ કહેલી છે.
અહીં મુનિ વિના ૩ વંદનીય અને ૧ સ્મરણીય એ ૪ તે ૧૨ અધિકારની અંતર્ગત થાય છે. ૪થા અધિકારમાં નામજિનને ૩-૫ અધિકારમાં સ્થાપના જીનને, રજામાં દ્રવ્યજિનને અને ૧-૬-૯-૧૦-૧૧ એ પાંચ અધિકારમાં ભાવજિનને વંદના કરી છે. ૭મામાં શ્રુતજ્ઞાનને અને ૮મામાં સિદ્ધને વંદના કરી છે અને ૧૨મા અધિકારમાં સમ્યગ્દષ્ટિ દેવોનું સ્મરણ છે. એમ ૧-૨-૩-૪-૫-૬૯-૧૦-૧૧ એ ૯ અધિકારમાં જિનને વંદના, ૭માં શ્રુતજ્ઞાનને અને ૮મા માં સિદ્ધોને અને ૧૨મામાં સમ્યગ્દષ્ટિ દેવોનું સ્મરણ છે. અહિં મુનિવંદન ૧૨ અધિકારમાં નથી. ૧૫. ચાર પ્રકારના જિન : (૧) નામજિન (૨) સ્થાપના દિન (૩) દ્રવ્ય જિન (૪) ભાવ જિન.
નામજિન - કોઈ સજીવ અથવા નિર્જીવ વસ્તુનું “જિન” એવું નામ પાડીએ તે નામજિન. ઋષભદેવ ઇત્યાદિ તીર્થંકરનું જે નામ તે નામજિન.
સ્થાપનાકિન : જિનેન્દ્ર ભગવંતની પ્રતિમા અથવા પગલાં વગેરે તે સ્થાપના
જિન.
દ્રવ્ય જિન : જિનેશ્વરનો જીવ તે દ્રવ્ય જિન. જિનેશ્વરનો કેવળજ્ઞાન પામ્યા પહેલાંનો તથા સિદ્ધિગતિ પામેલો જીવ તે દ્રજિન. કારણ કે ભાવનું કારણ તે દ્રવ્ય કહેવાય. તીર્થંકરના ભવથી ત્રીજા પૂર્વભવમાં જ્યારથી જિન નામકર્મનો વિપાકોદય શરૂ ન થાય ત્યાં સુધીની અવસ્થામાં ભાવિકાળે તીર્થંકરપદની પ્રાપ્તિ ચોક્કસ થવાની હોવાથી દ્રવ્યજિન *કહેવાય.
ભાવજિન : જ્યારથી તીર્થંકર નામકર્મનો વિપાકોદય શરૂ થાય એટલે કેવળજ્ઞાન પામે ત્યારથી નિર્વાણ ન પામે ત્યાં સુધી તીર્થકર નામકર્મના ઉદય વડે
વર્તમાનકાળમાં પહેલી નરકમાં શ્રેણિક રાજાનો જીવ તથા ત્રીજી નરકમાં રહેલો કૃષ્ણનો જીવ આવતી ચોવીશીમાં ૧લા અને ૧૨મા (મતાંતરે ૧૩મા) તીર્થકર થવાના છે. માટે તે બંને વર્તમાનકાળમાં દ્રજિન છે. એ પ્રમાણે ૨૨ તીર્થકર માટે યથાયોગ્ય જાણવું.
૨૨ ભાષ્યત્રિક-ભાવત્રિક