Page Text
________________
નીવિના પચ્ચકખાણનું.
પટમંમિ ચઉત્થાઈ, તેરસ બીયંમિ તઇય પાણસT. દેસવગાસં તુરિએ, ચરિમે હસંભવ નેય III તિવિહાર ઉપવાસમાં ૫ ઉચ્ચારસ્થાન છે. પહેલા ઉચ્ચારસ્થાનમાં ચતુર્થ ભક્તથી ચોત્રીશ ભક્ત સુધીનું પચ્ચકખાણ, બીજા ઉચ્ચારસ્થાનમાં નમુક્કારસહિય* આદિ ૧૩ પચ્ચક્ખાણ, ત્રીજા ઉચ્ચારસ્થાનમાં પાણસનું પચ્ચખાણ, ચોથા ઉચ્ચારસ્થાનમાં દેશાવગાસિકનું પચ્ચખાણ અને પાંચમા ઉચ્ચારસ્થાનમાં સાંજે યથાસંભવ પાણહારનું એટલે ચઉવિહારનું પચ્ચકખાણ હોય છે અથવા તે વખતે આયુષ્ય અલ્પ છે, એમ જાણી લે તો આયુષ્ય સુધી ચારે આહારના ત્યાગ સ્વરૂપ ભવચરિમં પચ્ચખાઈ ચઉવિહંપિ આહાર” એ પચ્ચખાણ હોય છે.
ચઉવિહાર ઉપવાસ હોય ત્યારે તેનું પચ્ચકખાણ ઉપવાસનો ઉચ્ચાર અને દેશાવગાસિકનો ઉચ્ચાર એમ બે ઉચ્ચારસ્થાનવાળું હોય છે.
બે એકાશન યુક્ત ૧ ઉપવાસ કરનારને સૂરે ઉગ્ગએ ચઉત્થભત્તઅબ્બતૐ નો ઉચ્ચાર હોય છે અને બે એકાશન રહિત એક ઉપવાસ (ગઈ રાત્રે ચઉવિહાર ન કર્યો હોય તો પણ) સૂરે ઉગ્ગએ અભત્તઢંનો ઉચ્ચાર હોય છે. છઠ્ઠ વગેરે પચ્ચકખાણમાં ચતુર્થ ભક્તની જેમ આગળ-પાછળ એકાશનનો નિયમ નથી.
પહેલા ભગવાનના શાસનમાં એક સાથે ૧૨ માસના ઉપવાસનું, બાવીશ તીર્થંકરના શાસનમાં ૮ માસના ઉપવાસનું અને છેલ્લા તીર્થંકરના શાસનમાં પહેલા એક સાથે ૬ માસનું પચ્ચકખાણ અપાતું હતું. પરંતુ હાલ સંઘયણ બળ વગેરેની હાનિના કારણે ૧૩ ઉપવાસથી વધારે પચ્ચકખાણ ન આપી શકાય. તહ મઝપચ્ચખાણેસુ ન પિહુ સૂગ્ગયાઇ વોસિરઇ/ કરણવિહિ હું ન ભન્નઇ, જહાવસીઆઇ બિયછંદે Inલા વિશેષ ઉપરના વિગઈ, એકાસણ, બિયાસન વગેરે મધ્યના પચ્ચકખાણમાં સૂરે ઉગ્ગએ ઈત્યાદિ અને વોસિરઈ એ પદ જુદા જુદા ન કહેવા. જેમ દ્વાદશાવર્ત વિંદનમાં બીજી વારના વાંદણામાં આવસિઆએ પદ પૂર્વાચાર્યોની પરંપરાથી બોલાતું નથી, તેમ વિગઈ-એકાશનાદિના પચ્ચકખાણમાં શરૂઆતમાં સૂરે ઉગ્ગએ કે ઉગ્ગએ સૂરે અને અંતે વોસિરઈ એ બે પાઠ સંબંધવાળા હોવા છતાં બોલવા નહિ એ કરણવિધિ=પરંપરા છે. *અહીં ઉપવાસના પચ્ચકખાણમાં નવકારશીનું ઉચ્ચારસ્થાન બતાવેલ છે.
૧૧૭ ભાષ્યત્રિ×ભાવત્રિક
| SR No. | 006186 |
| Book Title | Bhashyatrik Bhavtrik |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Punyakirtivijay |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |