________________
ભાવ અભિગ્રહ :- ગાતો ગાતો, રૂદન કરતો, બેઠો બેઠો અથવા ઉભો ઉભો પુરુષ અથવા સ્ત્રી વહોરાવે તો જ આહાર લેવો તે. - જેમ ભગવાન મહાવીરસ્વામીએ દ્રવ્યથી અડદ, ક્ષેત્રથી સૂપડાના એક ખૂણામાં રહેલ, કાળથી ભિક્ષાચરો ભિક્ષા લઈ પાછા ફરે પછી અને ભાવથી રડતી, રાજપુત્રી દાસભાવને પામેલી વગેરે અભિગ્રહ ગ્રહણ કર્યો, તે અભિગ્રહ પચ્ચકખાણ.
અનાગતાદિ ૧૦ પ્રકારના પચ્ચકખાણમાંનું ૮મું પરિમાણકૃત પચ્ચખાણ તથા નવકારશી આદિ અદ્ધા પચ્ચકખાણ વિનાનું ફક્ત ૯મું સંકેત પચ્ચકખાણ આ અભિગ્રહ પચ્ચક્ખાણમાં ગણાય છે.
(૧૦) વિગઈ પચ્ચકખાણ :- વિગઈ=વિકૃતિ=વિકાર. વિકારવાળા એટલે ઈન્દ્રિયોના વિષયોને પ્રબળ કરનારા દૂધ-દહીં-ઘી-તેલ-ગોળ-પકવાન્ન છે. તેમાંથી ૧-૨ યાવત્ છએ વિગઈનો ત્યાગ કરવો. વિગઈનાં ૩૦ નીવિયાતાનો યથાસંભવ ત્યાગ કરવો. તે નીવિ પચ્ચકખાણ અને માંસ-મધ-મદિરા-માખણ એ ૪ અભક્ષ્ય વિગઈ અથવા મહાવિગઈનો સર્વથા ત્યાગ હોવો જ જોઈએ. તે વિગઈના પચ્ચકખાણમાં અંતર્ગત ગણાય છે. ઉગ્ગએ સૂરે આ નમો, પોરિસી પચ્ચકખ ઉગ્ગએ સૂરે !
સૂરે ઉગ્ગએ પુરિમ, અભત્ત પચ્ચખાઇ ત્તિ III (૨) ૪ પ્રકારની ઉચ્ચારવિધિ :
(૧) નવકારશી (૨) પોરિસી-સાઢપોરિસી (૩) પરિદ્ધિ-અવઢ (૪) ઉપવાસ. આ ૪ પ્રકારના પચ્ચખાણ માટે ૪ ઉચ્ચારવિધિ જણાવી છે. ઉગ્ગએ સૂરે નમુક્કારસહિએ પચ્ચખાઈ એ નવકારશી માટે ઉચ્ચારવિધિ છે.
પોરિસિં સાપરિસિ પચ્ચખાઈ ઉગ્ગએ સૂરે એ પોરિસી અને સાઢપોરિસી પચ્ચખાણ માટે ઉચ્ચારવિધિ જાણવો.
સૂરે ઉગ્ગએ પુરિમઠું અવટું પચ્ચખાઈ એ પુરિમઠ અને અવઢ માટે ઉચ્ચારવિધિ જાણવો.
સૂરે ઉગ્ગએ અભાä પચ્ચખાઈ એ ઉપવાસ માટે ઉચ્ચારવિધિ જાણવો.
એક અહોરાત્રમાં જેટલા અદ્ધા પચ્ચખાણ સૂર્યોદયથી માંડીને થઈ શકે તેની ઉચ્ચારવિધિ બતાવી.
ભાષ્યત્રિક-ભાવત્રિક ૧૧૩
