________________
અનુભવવો પડ્યો. પ્રિયદર્શી અશોકથી આજ સુધી ફૂલી-ફાલી રહેલા બૌદ્ધ શાસન પરની આ માઠી નજરને વૈદિકોએ પોતાની પ્રગતિનું પ્રથમ સોપાન ગયું.
બૌદ્ધો પછી જૈનોનો વારો આવ્યો. પુષ્યમિત્રે એવા-એવા અગણિત પગલાં લેવા માંડ્યા છે, જેથી જૈનત્વની જાહોજલાલીને ધક્કો પહોંચે ! પોતાની આગ જેવી અકૂપા અને વિષ જેવા રોષના પાત્ર તરીકે એણે સૌ પ્રથમ જૈન-મુનિઓને જ પસંદ કર્યો. ગમે તે રીતે, વગર ગુને ને વગર વાંકે જૈન-શ્રમણો પર એણે એવું એવું વીતાવવા માંડ્યું કે, મગધના વિરાટ-મંડપમાં મંદ-મંદ વહેતા વાયુની જેમ વિચરીને સંઘ-સમાજને સન્માર્ગ ચીંધતા શ્રમણ સંઘને ઝંઝાવાતી ઝડપે મગધનો પરિત્યાગ કરવા વિવશ બનવું પડ્યું.
આમ, આજ સુધી જૈન-દર્શન માટે એક ક્રીડા-સ્થળી તરીકે જે વિકસી ચૂકી હતી અને સંપ્રતિ મહારાજાનો કાળ જેના માટે વસંતના વધામણા રૂપ બન્યો હતો, એ મગધની ધન્ય ધરા પર પુષ્યમિત્ર એક પાનખરની અદાથી તૂટી પડ્યો. વૈદિકોના એ સમાજને લાગ્યું કે, આપણો જ્વલંત જયજયકાર હવે દૂર નથી ! એથી સૌના અંતર આનંદ-આનંદ અનુભવી રહ્યા. પણ ત્યારે જાણે એ સત્યને સૌ ધરાર વીસરી ગયા હતા કે, શેરને માથે સવાશેર પાકતો જ હોય છે ! વિજયના દિવાસ્વપ્ન નિહાળતા એ સ્વર્ગની સમક્ષ લાલ બત્તી ધરીને “રૂક જાવ'ની વીરહાક પાડનાર ત્યારે તો કોઈ જ નહોતું. જે બુલંદ નાદે મગધના એ સરમુખત્યારને સણસણતા શબ્દોમાં સુણાવી દે કે, - “ધર્મ ઝનૂની બનીને એક માનવનેય ન છાજે એવી પ્રવૃત્તિ તો તમે હોંશે-હોંશે કરી રહ્યા છો. પણ યાદ રાખજો કે આનો પૂરેપૂરો જવાબ લેવા કુદરત અને કાળ તૈયારી કરી જ રહ્યા છે. કારણ કે કલિંગની ધરતી પર જન્મેલો એક સપૂત નવયૌવનથી શોભી ઉઠ્યો છે. જેનું નામ છે : મહારાજા ખારવેલ ! કલિંગ ચક્રવર્તીની જેની કીર્તિ છે અને મહામેઘવાહનનો જેનો મહિમા છે.”
મહારાજા ખારવેલ
