________________
ઓરડા જેવા એક અંધારિયા કૂવાના કેદી બની ગયા ! એ કૂવામાં રોજરોજ થોડાક અન્ન અને પાણી ઉતારવાની વ્યવસ્થા રાજાએ કરાવી રાખી હતી, કારણ કે રીબાવી-રીબાવીને કલ્પકના કુટુંબને મારી નાંખવાની એમની યોજના હતી.
કલ્પક અને એમનો પરિવાર ધર્મના ધાવણ પીને મોટો થયો હતો. એથી રાજાના રોષનો ભોગ બન્યા બાદ કલ્પકે કટુંબને કહ્યું કે, રાજા ભલે આપણી પર રોષે ભરાયા, પણ મગધની સેવા કરવાની તક ફરી ક્યારેક પણ આપણને મળે, એ માટે મને એક વિચાર આવે છે કે, આ અન્ન અને પાણી જો આપણે બધા મળીને થોડા-થોડા ખાઈશું, તોય આપણે બધા તો જીવી શકવાના જ નથી ! માટે એક જ જણ આ અન્ન અને પાણી લઈને પોતાનું જીવન ટકાવે, જેથી ક્યારેય મગધની સેવાની તક મળતા આ ફરજ અદા કરવા આપણો વંશ ભાગ્યશાળી બની શકે ?
મંત્રીશ્વર કલ્પકની આ વાતને સૌએ વધાવી લીધી અને ઘણી-ઘણી લાંબી વાતચીતને અંતે એવું નક્કી થયું કે, રોજ આવતા અન્ન-પાણીનો ઉપયોગ મંત્રીશ્વર કલ્પકે જ કરવો ! આ નિર્ણય મુજબ મંત્રીશ્વરના પુત્ર આદિ પરિવારે અનશન કરવા પૂર્વક ધીમે-ધીમે સમાધિ મૃત્યુ મેળવ્યું અને મંત્રીશ્વર હાડપિંજર જેવા બની જવા છતાં પ્રાણને ટકાવી રાખવામાં સફળ રહ્યા.
મંત્રીશ્વર કલ્પકને મળેલી સજાની વાતો ચોમેર ફેલાતા જ મગધનાં શત્રુરાજયો સંગઠિત બની ગયા અને થોડા વખતમાં એ બધા રાજાઓ એકી સાથે પાટલિપુત્ર પર ચડી આવ્યા. એથી રાજાનંદ મુંઝાયા. તેમણે નગરના દરવાજા બંધ કરાવી દીધા. અત્યારે હવે એમને કલ્પક યાદ આવવા માંડ્યા. નંદને થયું કે, જો કલ્પક મંત્રી જીવતો હોત, તો આમાંનો એકે રાજા મગધની સામે સંઘર્ષ કરવા આવત નહિ ! હાય ! પણ હવે રાંડ્યા પછીના મારા આ ડહાપણનો શો અર્થ? ખરેખર મેં રળેલી મગધની આબરૂ મારા જોતા જ ઉઘાડે છોગ લુંટાઈ જશે કે શું?
રાજા નંદ ચિંતાતુર બનીને માર્ગ ગોતવા માટે આમ-તેમ ફાંફા મારી રહ્યા, ત્યાં જ એમને કંઈક યાદ આવ્યું. એમણે કૂવામાં અન્ન મહારાજા ખારવેલ ૧૦-૧-૨૦૦૨-~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ ૨૩