________________
હસતા હસતા કહ્યું : કલ્પક ! આ તો મારી જ માયાજાળ છે. આમાં સપડાવીને તમને મંત્રી મુદ્રા સ્વીકારવા માટે વિવશ બનાવવા મેં જ આ માયાજાળ પાથરી હતી.
આમ, જ્યાંથી શિક્ષા મળવાની પૂરી શક્યતા હતી. ત્યાંથી મંત્રીપદનો શિરપાવ પામીને કલ્પક ઘરે આવ્યો. કલ્પક મહામંત્રી બનતા જૂના મહામાત્યનું માન ધીરે ધીરે ઘટતું ગયું. એથી એમણે કલ્પકનું છિદ્ર ગોતી કાઢવા બાજની આંખે કલ્પકની બધી કાર્યવાહી જોવાનું ચાલુ કર્યું.
મગધને મહામંત્રી તરીકે કલ્પક મળ્યા પછી તો જાણે બધા જ પાસા પોબાર પડવા માંડ્યા. એથી નંદની કૃપા કલ્પક પર ચારે હાથે વરસવા માંડી. કલ્પને કાંડાના બળને મહત્ત્વ આપ્યા વિના બુદ્ધિના બળે મગધની ચોમેર પથરાયેલા અનેક ખંડિયા રાજાઓને વશ કર્યો, ત્યારબાદ કાશી, કૌશલ, અંગ, બંગ, વૈશાલી, કૌશાંબી અને લિચ્છવીઓને પણ એણે મગધ-સામ્રાજ્યના સેવક બનાવ્યા ! એથી મંત્રીશ્વર કલ્પકની નામનાના પડઘમ બધે પડઘાવા માંડ્યા અને મગધની મહાનતા ચોમેર ગવાવા લાગી.
એકવાર મંત્રીશ્વર કલ્પકના આંગણે પુત્ર લગ્નનો પ્રસંગે ઉપસ્થિત થતા, રાજવીને ભટણા તરીકે ધરવા કામ લાગે, એ માટે અનેક જાતના શસ્ત્રાસ્ત્રો એમના ઘરે ઘડાવા લાગ્યા, પેલા જૂના મહામાત્યના કાને આ વાત આવી જતા, રાજાનંદના કાન ભંભેરતા એણે કહ્યું : મહારાજા ! અત્યારે કલ્પક-મંત્રીશ્વર તાજ વિનાના રાજા તો છે જ. પણ હવે તેઓ તાજ સાથેના રાજા બનવાની તૈયારી કરી રહ્યા છે, માટે સાવધાન રહેવાનું સૂચવવા આવ્યો છું. આપણું લૂણ મારા પેટમાં પડ્યું છે, એથી આવા અવસરે તો કર્તવ્ય બજાવવું જ રહ્યુંને ?
કાનના કાચા રાજા-નંદે કલ્પક મંત્રીના ઘરે તપાસ કરાવડાવી, તો શસ્ત્રોના ઘડતરની વાત સાચી નીકળતા એઓ ગુસ્સે ભરાયા અને કલ્પક મંત્રીને કશું પણ પૂક્યા વિના એમને એક કૂવામાં ઉતારી દીધા. એ કૂવામાં મંત્રીના આખા કુટુંબને પણ ઉતારવામાં આવ્યું. જેના નામથી મગધ ધ્રૂજતું હતું. એ મંત્રીશ્વર કલ્પક ઘડીના છઠ્ઠા ભાગમાં કોઈ મોટા
૨૨
-~~~ મહારાજા ખારવેલ