________________
જડતું. પરંતુ આવા ભાગ્યહીનના જીવનમાંય એક અજબ ઘડી આવી ! જાણે એ ઘડી એના જીવનમાં જામેલી રાતને ઓગાળી નાખીને ત્યાં પ્રભાતનાં પગલાં પડાવવા જ આવી હતી.
એક વાર ગોમેધ રસ્તામાં રઝળતો પડ્યો હતો. એના અંગેઅંગમાંથી પરુ વહી રહ્યું હતું. એની આસપાસ માખીઓ બણબણી રહી હતી અને નાક ફાટી જાય, એવી દુર્ગંધ એની ચોમેર વછૂટી રહી હતી. આવા વાતાવરણ વચ્ચેય જાણે કોઈ બગીચામાંથી પસાર થઈ રહ્યા હોય, એવી ધીર-ગંભીર ચાલે એક જૈન મુનિ ત્યાંથી પસાર થઈ રહ્યા હતા. ગોમેધને જોતાં જ એમની કરુણા જાગી ઊઠી. એઓ વિશિષ્ટ જ્ઞાની હતી. એથી ગોમેધની પાસે ગયા અને ધર્મલાભ આપીને એમણે કહ્યું : ‘વત્સ ! તારી હાલત આટલી બધી કરુણ !
સહાનુભૂતિભર્યો સાદ આજે વર્ષો પછી સાંભળવા મળતો હતો. ગોમેધ હર્ષનો રોમાંચ અનુભવી રહ્યો. એણે કશું પણ છુપાવ્યા વિના પોતાની વીતક-વાર્તા મુનિને કહી સંભળાવી. મુનિએ જ્ઞાનના પ્રકાશમાં એનું ભાવિ જોયું. ઘડી-બે-ઘડી જેટલું જ એનું આયુષ્ય બાકી હતું. ગોમેધ જો જરાક જાગ્રત બની જાય, તો એનું ભવ્ય ભાવિ રચાય, એવી શક્યતા હતી. મુનિએ કહ્યું :
‘ગોમેધ ! તું હવે ઘડી-બે-ઘડીનો મહેમાન છે. માખણ મેળવવા તેં જીવનભર જળ વલોવવા જેવી મિથ્યા મહેનત કરી છે. યજ્ઞયાગની પણ હિંસા કદી ધર્મ બની શકે ખરી ? જીવનભર તેં જે હિંસા અને હોમ ચાલુ રાખ્યા, એનો જ આ અંજામ છે ! છતાં હજી બાજી હાથમાં છે, ત્યાં સુધીમાં સાચો ધર્મ કોને કહેવાય, સાચી સાધનાનું સ્વરૂપ કેવું હોય અને સાચો સાધક તો હૈયાથી કેટલો બધો કૂણો હોય ? આ બધું સમજી જા ! જીવન તો તારું બગડ્યું ! હવે મોતને સુધારી લેવું, એ તારા હાથની વાત છે !'
ગિરનારની ગૌરવગાથા ૪ ૭૩
