________________
એનાથી વધારે ભાગ્યે જ કોઈ પ્રસિદ્ધ હતું. પોતાના જીવનમાં એણે હજારો યજ્ઞયાગ કર્યા હતા અને લાખો બ્રાહ્મણોને જમાડ્યા હતા. યજ્ઞયાગના માની લીધેલા ધર્મ પાછળ એણે અનેક અબોલ પ્રાણીઓના જીવા લીધા હતા અને લોહીની નદીઓ વહેવડાવી હતી. આથી આજુ-બાજુના કઈ ગામોમાં ગોમેધનું નામ ત્યારે એક ધર્મમૂર્તિ બ્રાહ્મણ તરીકે પ્રસિદ્ધ થયેલું હતું પણ આ તો એનો ભૂતકાળ હતો.
જીવનના ઉત્તરાર્ધમાં પ્રવેશેલો ગોમેધ તો અનેક રોગોનું રહેઠાણ બન્યો હતો. એના શરીરના રોમેરોમમાંથી જાણે રોગોએ એક સામટો હુમલો કર્યો હતો અને ગોમેધ ટકાનો ત્રણ શેર બનીને રસ્તે રઝળી રહ્યો હતો.
કોઢ જેવા કેઈ કઈ રોગથી ખદબદી ઊઠેલી ગોમેધની કાયા જોઈને અહિંસા-પ્રેમી લોકોને થતું કે, નક્કી આ ગોમેધને આ ભવનાં પાપ જ ઉદયમાં આવ્યાં ! યજ્ઞની વેદી પર વધેરાયેલાં પશુઓની આહ નક્કી આના જીવનને અડી-આભડી ગઈ, નહિ તો થોડા સમય પૂર્વે સોનાના ત્રાજવે તોળાતો આ ગોમેધ આજે ટકાનો ત્રણ શેર શી રીતે બની જાય?
આ સંસાર તો સ્વાર્થનો સગો છે. ગોમેધની કાયા કોઢગ્રસ્ત બની અને પડછાયાની જેમ પીછો ન મૂકનારાં સગાં-સ્નેહીઓ આંખની ઓળખનેય વિસરી ગયાં. મહેલમાં મહાલતો ગોમેધ હવે દર-દર ટીચાતો અને ઘર-ઘર ભટકતો રખડુ બન્યો. કોણ એની સંભાળ લે? કોણ એની પર હેતાળ હાથ ફેરવીને સહાનુભૂતિ બતાવે ?
શેરીઓમાં રખડતો, રાજમાર્ગો પર રઝળતો અને વેદનાનો માર્યો ઉકરડા જેવી અશુચિમાં મૂચ્છ ખાઈને પટકાઈ પડતો ગોમેધ, જાણે મરવાના વાંકે જીવનનો ભાર વેંઢારી રહ્યો. એ ઘણી વાર વિચારે ચડતો : મેં જીવનભર યજ્ઞ-યાગ કર્યા, દેવી-દેવતાને રીઝવવા મેં કેટલાય પૈસાનું પાણી કર્યું અને અત્યારે મારી હાલત આવી કરુણ? આમ કેમ બન્યું હશે? એ વિચાર્યા જ કરતો, વિચાર્યા જ કરતો, પણ એને સમાધાન ન
૭૨ ગિરનારની ગૌરવગાથા
