________________ 14 વીરશિરે મણ વસ્તુપાળ. વૃત્તિથી માણસમાં ક્રોધ, વેર, લાભ અને નાશ ઈત્યાદિ દુર્ગુણેને વાસ થાય છે અને જેનામાં આ દુર્ગણોને વાસ થાય છે તે માણસ કદિ પણ વીર કે સબળ બની શકતો નથી. ક્ષમા એ વીર પુરુષોનું ભૂષણ છે, એ સર્વમાન્ય સૂત્રને લક્ષ્યમાં લઈએ તો અહિંસા અને હિંસાનો મર્મ સહજમાં સમજાશે. અલબત, માણસથી વ્યવહારમાં સર્વાશે અહિંસાનું પાલન થઈ શકતું નથી, પરંતુ તેણે પિતાના સ્વભાવને તે અહિંસકજ બનાવવો જોઈએ અને એવા સ્વભાવથી જે માણસ વ્યવહારનાં કાર્યોમાં જોડાય છે, તે પિતાના સ્વભાવજન્ય ગુણોથી અવશ્ય વીર, દઢ, અડગ, સબળ, સ્વપર રક્ષક અને ક્ષમાશીલ બની શકે છે. હિંસક સ્વભાવ એ માનવજીવનની ઉન્નતિમાં અંતરાયરૂપ છે અને તેવા સ્વભાનથી માણસ કોઈ પણ રીતે સબળ અને આત્મરક્ષક બની શકતો નથી, એ સમજાવવાની હવે વધુ અગત્ય હોય, એમ મને જણાતું નથી.” સૂરિવરે પિતાના ઉપદેશને સંપૂર્ણ કર્યો. દર્શનાર્થે આવેલાં મનુષ્ય આચાર્યનો અમૂલ્ય બેધ સાંભળીને હર્ષિત થતાં થતાં ચાલ્યા ગયા અને શિષ્ય પણ અભ્યાસ માટે એકાંત સ્થાનમાં જવાને રવાના થઈ ગયા. પાછળ સૂરિવર, મંત્રીશ્વર અને નગરશેઠ એ ત્રણ જણજ રહ્યા. - કેટલાક સમય ધાર્મિક ચર્ચા ચલાવ્યા પછી આચાર્યો નગરશેઠને પૂછ્યું. “શેઠજી! આજે તમે ઉદાસ કેમ છે ? શું જયદેવ હજી સુધારા ઉપર આવ્યો નથી ?" નગરશેઠે ઉપકારવશ થતાં કહ્યું “મહારાજ ! જયદેવને માટે આપ જે ચિંતા રાખો છે, તે માટે આપને હું ઘણોજ આભારી છું. તે હજી સુધી તે સુધારા ઉપર આવ્યો નથી, પરંતુ હવે આવશે એમ જણાય છે. પરમાત્મા અને જલ્દી સુબુદ્ધિ આપે.” સૂરિવરે એમ કહીને મંત્રીશ્વરને પૂછ્યું. “તેને તમે ખંભાત જ્યારે મેલવાના છે ? “તેમને અત્યારે જ ખંભાત રવાના કરીને અમે આપને એ હકીકત કહેવાને આવ્યા છીએ.” મંત્રીશ્વરે ઉત્તર આપ્યો “બહુ સારૂ. હું એથી ઘણી જ ખુશી થયે છું.” આચાર્યો સંતોષ દર્શાવીને પૂછ્યું. " ખંભાતમાં એને માટે તમે શી ગોઠવણ કરવાનું ધાર્યું છે ?" હાલ તો તેમને વહીવટી અધિકારીનાં પદે નિયુક્ત કરવાનું મેં નક્કી કર્યું છે અને આગળ ઉપર ખંભાતના દુર્ગપાલની જગ્યા આપવી, એ વિચાર કરી રાખ્યો છે.” મંત્રીશ્વરે જવાબ આપે.