________________ 84 વિરશિરોમણ વસ્તુપાળવાર વિચાર કર્યો અને પછી માથેથી ફેંટાને અને શરીર ઉપરનાં પુરૂષનાં વસ્ત્રને દૂર ફેંકી દઈને પૂછયું. “હવે તે મને રાત્રિને માટે આપની સેવામાં રાખશે ને ?" પિતાની સન્મુખ નવયુવકને બદલે નવયુવતી ઉભેલી જોઈને વસ્તુપાળનાં મુખ ઉપર આશ્ચર્યની છટા જરાતરા દેખાણ અને વિલિન થઈ ગઈ. તેણે શાંતિથી પૂછ્યું. “મેનકા ! આ સાહસ અને પ્રપંચ શા માટે કરવાં પડયાં છે?” એ નવયુવક-નહિ એ નવયુવતી મેનકાજ હતી. તેણે સ્મિત કરીને ઉત્તર આપે. “આપના માટે જ.” “મારા માટે એની જરૂર નહતી.” વસ્તુપાળે પૂર્વવત શાંતિથી કહ્યું. આપને એમ લાગતું હશે; પરંતુ મારે તો એની જરૂર હતી અને તેથી મેં આ પ્રમાણે કર્યું છે. અવિનય માટે ક્ષમા આપશે.” મેનકાએ પણ શાંતિથી કહ્યું. પણ આ પ્રપંચ કરવાનું પ્રયોજન શું છે?” વસ્તુપાળે પ્રશ્ન કર્યો." “પ્રયજન ?" મેનકાએ ઉત્તર આપતાં કહ્યું. “આપના સહવાસમાં આવવાનાં અને આપની કૃપા મેળવવાના પ્રયજનને માટે મારે આ પ્રપંચ કરે પડે છે. કેટલા દિવસે થયા આપને મળવાનું અને મારું અંતઃકરણ આપની પાસે ખાલી કરવાને હું આતુર હતી. મારી એ આતુરતાનો આજ અંત આવ્યો છે. આજ મને મારું અંતઃકરણ ખાલી કરવા દો.” વસ્તુપાળ મૌન રહ્યો. તેણે મેનકાનું કથન માત્ર સાંભળ્યા કર્યું. મેનકાએ વસ્તુપાળનાં મુખ ઉપર પોતાની દ્રષ્ટિ એકાગ્ર કરીને કહ્યું " મંત્રીશ્વરાનેવાંનાં પાણી આજે મોભ ચડે છે. જે મેનકાએ પાટણના તથા ધોળકાના સરદાર, અધિકારીઓ, શ્રીમતિ અને અનેક સ્વરૂપવાન નવજુવાનો આગળ કદિપણુ નમતું આપ્યું નથી અને જયદેવ વિના બીજા કોઈને પિતાનાં રૂપ–લાવણ્યને ભોગી બનાવ્યો નથી, એ મેનકા આજે આપની પાસે નમતું આપે છે. આ પ્રશ્ન કરશે કે એમ કરવાનું શું કારણ છે ? એનું કારણ માત્ર એટલું જ છે કે આ માનિની મેનકા આપના પ્રેમની અભિલાષા રાખે છે. જે આપ એમ માનતા હે કે મેનકા આપને અધિકાર, આપની ધનાઢથતા, આપને વૈભવ, આપનાં રૂપ અને આપના ગુણને જોઇ આપના પ્રેમની અભિલાષા રાખે છે, તે એ માન્યતા ભૂલ