________________
चतुर्थपादः] सुबोधिनी-शेखरसहिता । [५०५ ६७ उशीरदाशेरकपालपलालशैवालश्यामाकशारीरशरावहृदयहिर. एयारण्यापत्यदेवराणाम् । एषामादिरुदात्तः स्यात् । ६८ महिष्यषाढयो. ऑयेष्टकाख्या चेत् । पादिरुहात्तः । महिषी जाया । अषाढा उपदधाति ।
इति फिटसूत्रेषु तृतीयः पादः ।
चतुर्थः पादः। ६६ शकटिशकटयोरक्षरमक्षरं पर्यायेण । उदात्तम् । शकटिः । शकटी । ७० गोष्ठजस्य ब्राह्मणनामधेयस्य । अक्षरमक्षरं पर्यायेणोदात्तम् । गोष्ठजो ब्राह्मणः । अन्यत्र गोष्ठजः पशुः । कृदुत्तरपदप्रकृतिस्वरेणान्तोदात्तः। दिरुदात्तो वा स्यात् । उशार। अत्र श्यामाकग्रहणं ।चन्त्यम् । 'धान्यानां च वृद्ध. क्षान्तानाम्' इत्यनेनैव सिद्धत्वात् । इदमेव ज्ञापयितुं मूले धान्यानामित्यत्र श्यामाक इत्युदाहृतम् । देवरग्रहणमपि चिन्त्यम् । 'लघावन्त-' इत्यनेनैव सिद्धत्वात् । हृदय. प्रहणं 'स्वाङ्गानामकुर्वानाम्' इति द्वितीयस्योदात्तत्वं बाधितुमन्येषां 'लघावन्तेइति प्राप्ते वचनम् । महिष्य । एतयोरादिरुदात्तः स्याद् यथासंख्यं जायाख्यायामिष्टकाख्यायां च । इति तृतीयः पादः। वा' इति कैयटेनोक्तम् । अत्राऽन्तशब्देनादेरपेक्षयाऽन्तो द्वितीय एव, अतो न विरोधः। एवं 'सप्तमी सिद्धे'ति सूत्रे 'एषामन्तः पूर्व वा' इति काशिकायामपि पूर्वशब्देनाऽऽदिस्तदपेक्षयाऽन्तश्चाऽन्तशब्देन गृह्यते इति बोध्यम् । 'अन्त्यात्पूर्व मिति तु नाऽनुवर्तते, साताश्यादीनान्त्रयाणामहणस्य वेयर्थ्यांपत्तेः । ‘यान्तस्यान्त्या'दित्येव सिद्धः। उत्तरसूत्रे 'आदिर्वेति तु स्पष्टार्थम् । ईषान्तस्य । 'हयिति हलां सज्ञा । पक्षऽ. धिकाराद् द्वितीयम् । ईषान्तस्य किम् ? मञ्जूश । हलादेः किम् ? अम्बरीषम् । उशीरदाशेरल अत्र हृदयग्रहणं 'स्वाहानामकुर्वादीना'मिति द्वितीयोदात्तत्वं बाधितम्, देवरग्रहणं 'लघावन्ते-' इत्यस्य ऽनित्यत्वज्ञानार्थम् । केचित्तु धृतादिषु देवरशब्दः पठ्यते, एञ्च पक्षे आधुदात्तार्थग्रहणमित्याहुः । अत्र वेति नानुवर्तते इति केचित् । महिण्यषा । 'मे'त्यादि किम् ? सिंही असि। जेति किम् ? महिषी। अषाढा नक्षत्रम् । इति तृतीयः पादः।
___ अथ चतुर्थः । शकटिराक । अत्र 'उभे वनस्पत्यादिषु युगप'दित्यादिसूत्रस्थयुगपद्ग्रहणगधिताऽनेकोदात्तनां युगपन समावेश इत्यर्थानुवादकं पर्यायेणेति । तत्फलतु 'अनुदानं पद स्वमित्यादरेनाद्वषयेऽपे प्रवृत्तिः। लिविशिष्टपारेमाषालब्धार्था नुवादकं शकटीति । गोष्ठजस्य । ब्राह्मणवाचकस्य गोष्ठ नशब्द