Page Text
________________
तृतीयपादः] सुबोधिनी-शेखरसहिता [५०३ वदनम् । ५३ मादीनां च । मलयः । मकरः । ५४ शादीनां शाकानाम् । शीतन्या । शतपुष्पा । ५५ पान्तानां गुर्वादीनाम् । पादपः पातपः । बध्वादीनां तु अनूपम् । द्वयचा तु नीपम् । ५६ युतान्यण्यन्तानाम् । थुत । प्रयुतम् । भनि । धमनिः। प्रणि । विपणिः । ५७ मकरवरूढपारेवतवि. तस्तेदवार्जिद्राक्षाकलोमाकाष्ठापेष्ठाकाशीनामादिर्वा । एषामादिद्वितीयो वोदात्तः। मकरः वरूढ इत्यादि । ५८ छन्दसि च। अमकरायर्थ प्रारम्भः । लण्यानुसारादादिद्वितीयं चोदात्तं ज्ञेयम् । ५६ कर्दमादीनां च । भादिद्धि
__ कपोल इति । 'लघावन्ते-' इति मध्योदात्तम् । रसना वदनमिति । 'खानशिटाम्' इत्यायुदात्तत्वम् । मादी । मलयः । मकर इति । अनयोर्मकरव. रूढेति यान्तस्यान्त्यात्पूर्वमिति विशिष्य स्वरविधानान्महेन्द्र इत्युदाहर्तव्यम् । शादीनां शा। शकारादीनां शाकवाचिनां त्र्यचां द्वितीयमुदात्तं स्यात् । केचित्तं सादीनामिति पठित्वा सर्षपा इत्युदाहरन्ति । पान्तानाम् । पशब्दान्तानां गुर्वादीनां व्यचां द्वितीयमुदात्तं स्यात् । अनूपे 'अनोरप्रधानकनीयसी'त्यनेनोदात्तत्वम् , नीपे 'नेरनिधाने' इत्यनेनेत्याहुः । युता । युत अनि अणि एतदन्तानां व्या द्वितीयमुदात्तं स्यात् । इत्यादीति । आदिशब्देन पारावत वितस्ता इक्षु आर्जि द्राक्षा कला उमा काष्ठा मेवेष्टं तथाप्युदाहरणदिग् बोध्या । मादीनाम् । मलयो मकर इति । मलये 'यान्तस्यान्त्यात्पूर्व'मित्यस्याऽस्य वा प्रवृत्तौ फले न विशेष इत्युदाहृतम् । मकर:सज्ञाभूत इहोदाहरणम् । 'मकरवरुढे'त्यत्र तु 'अधिव्यक्वपदार्था ये' इति न्यायेन सज्ञाभूतस्य न प्रहणम् । क्वचित्तु 'माकर' इति पाठः। तत्र स्वार्थेऽण । शादी. नाश्च शाकानाम् । 'संप्रोदति सूत्रे कैयटे तु दन्त्यादिपाठः । इदच्चायुदात्तत्वविधायकम् । अनेन सर्षपशन्दे श्रायुदात्तत्व प्राप्ते 'पान्तानाच गुर्वादीना'मिति मध्यो. दात्तत्व'मित्युक्तम् , तेन द्वितीयपादान्त इदं सूत्रमिति ध्वनितम् । फिडवृत्तौ तु तालव्या. दिसूत्रमत्र पाद पठितम् । शतपुष्पेति । काचित्कोऽपपाठः, व्यच्वाऽभावात् । कैयटरीत्या श्राद्युदात्तविधायकत्वे तु तत्रापि प्रवृत्तिरिति ध्वनयितुमत्र्यजपि उदाहृत. मित्याहुः । केचित्तु व्यच्पदस्यकाऽद्वयच्कमेव व्यावस्यं वदन्ति। पान्तानां गु। पान्तानां किम् ? गर्दभः । 'लघावन्ते' इति मध्योदात्तोऽयम् । 'न गर्दम पुरः' इत्यन्तोदात्तं तु छान्दसम् । गुर्वादीनां किम् ? कुणपः । 'कणेः संप्रमारणचे ति कपन् । अयुतमिति । अव्ययपूर्वपदप्रकृतिस्वरे प्राप्ते इदम् । द्वितीयो वेति । 'द्वितीय'मित्यधेि कारादिति भावः । 'काशीनाना'मिति वक्तव्ये नुडभाव आर्षः । वरूढ इतीति । पारेवतः, वितस्ता, इतुः, पाणिः, द्राक्षाकला, उमा, काष्ठा, पेठा,
| SR No. | 006151 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 716 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |